Àdánù ńlá ni ọba tó wàjà yìí jẹ́ fún ilẹ̀ Ìjẹ̀bú lá pa pọ̀—Dapọ Abiọdun

Fẹ́mi Akínṣọlá

Gómìnà ìpínlẹ̀ Ogun, Ọmọọba Dapọ Abiọdun, ti kẹdun pẹ̀lú àwọn èèyàn ilẹ̀ Idowa, àti gbogbo ilẹ̀ Ìjẹ̀bú lápapọ̀, lórí ipapoda Ọba Yinusa Ọladele Adekọya, Dagburewe tìlú Idọwa, èyí tó ṣẹlẹ̀ lalẹ ọjọ Àìkú, ọjọ́ Kejìlá, oṣù Kẹta, ọdún 2023 yìí. Abiọdun ní àlàfo tí ikú bàbá náà ṣí sílẹ̀ yóó pẹ káwọn tóó lè díi .

Nínú ọrọ̀ ibanikẹdun kan tí Gómìnà fi léde lójú òpó ayélujára rẹ̀ lọ́jọ́ Ajé, ọjọ́ kẹtàlá, oṣù yìí, Dapọ Abiọdun ní: “Pẹlu ìmọ̀lára àdánù ńlá, a ń ṣọ̀fọ ipapoda àyànfẹ orí-adé tó jẹ́ bàbá wa, Alayeluwa, Ọba Yinusa Ọladele Adekọya, Dagburewe tìlú Idọwa.

“Ìṣṣẹ̀lẹ̀ ìbànújẹ́ tó ká mi lára gidi lèyí jẹ́, torí àjọṣe tó dán mọ́rán, tó sì lágbára, ló wà láàrin èmi àti ọba alayé yìí, ipa ribiribi tí wọ́n sà láti mú ìgbé ayé àwọn èèyàn dára sí i kò ṣe é kóyán rẹ̀ kéré rárá, papàá jù lọ, ní Idọwa àti ilẹ̀ Ijẹbu lápapọ̀.

“A bá àwọn mọ̀lẹ́bí àtẹ̀yin èèyàn dáadáa tẹ́ ẹ wà nílùú Idọwa kẹ́dùn o, a sì ṣàdúrà pé k’Ọ́lọ́run rọ̀ yín lọ́kàn, kẹ́ ẹ lè mú àdánù tí kò látùúnṣe bíi èyí mọ́ra.”

Ọ̀rọ̀ ọ̀hún kò yàtọ̀ lọ́dọ̀ Ọtunba Gbenga Daniel, gómìnà ìpínlẹ̀ Ogun tẹ́lẹ̀ tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ dìbò yàn sípò sẹ́nétọ̀ lọ́sẹ̀ méjì sẹ́yìn.

Daniẹl, nínú ọrọ tirẹ, ṣọ pé: “O bà mí nínú jẹ́ gidi nígbà tí mo gbọ́ pé Dagburewe ti wàjà. Lóòótọ́ ni wọ́n fọwọ́ pawu, tí wọ́n sì fèrìgì jobì, síbẹ̀ ohun tó ṣì wù wá ni pé kí wọ́n ṣì wà pẹlú wa. A máa ṣàárò ipa rere tí wọ́n kó nínú ìfọmọnìyàn ṣe, àti fún ìdàgbàsókè ilẹ̀ Ìjẹ̀bú lápapọ̀. Mo kẹ́dùn pẹ̀lú Awùjalẹ̀ ilẹ̀ Ìjjẹ̀bú, Ọba Sikiru Káyọ̀dé Adétọ̀nà, mo sì ṣe ládùúà pé kí Ọlọ́run Olódùmarè fún ìdílé Ọba Adékọ̀yà, àti gbogbo èèyàn ìlú Idọwa ni oore-ọ̀fẹ́ láti fara da àdánù yìí.” Bẹ́ẹ̀ ni Daniẹl sọ.

Látìgbà tí wọ́n ti kéde pé ọba alayé náà wàjà lẹ́ni ọdún mẹ́tàdínláàádọ́rùn-ún làwọn èèyàn nlá nlá nílẹ̀ Ìjjẹ̀bú, àti ní ìpínlẹ̀ Ògùn ti n ránṣẹ́ ìbánikẹ́dùn, tí wọ́n sì n ròyìn ọba alayé ọ̀hún gẹ́gẹ́ bíi ọba rere, oníwà pẹ̀lẹ́, tó sì fẹ́ràn àwọn aráàlú ẹ̀, àti ilẹ̀ ẹ Yorùbá lápapọ̀.

CBN pàṣẹ: Ẹ máa ná gbogbo owó àtijọ́ àti tuntun lọ títí dìparí ọdún yìí.

Ọrẹ Òtítọ́jù

Ó ti bẹ̀rẹ̀ sí í fojú hàn báyìí pé awuyewuye àti ìpọ́njú táwọn ọmọ orílẹ-èdè yìí ti ń kojú rẹ̀ láti ọsẹ díẹ̀ sẹ́yìn látàrí ọwọ́n gógó owó Náírà, yóò ròkun ìgbàgbé báyìí pẹ̀lú bí báńkì àpapọ ilẹ̀ wa, Central Bank of Nigeria (CBN), ṣe kéde pé àwọn fara mọ́ àṣẹ tile-ẹjọ tó ga jù lọ nilẹ wa pa láìpẹ́ yìí pé níná ni gbogbo owó,
káwọn èèyàn máa ná owó àtijọ́ àti tuntun tí wọ́n ṣẹ̀ṣẹ̀ rẹ láró lọ títí dìparí ọdún yìí.

Nitori eyi, CBN ti paṣẹ fawọn banki gbogbo lorileede yii pe ki wọn bẹrẹ si i gba atowo tuntun, atowo atijọ wọle, ki wọn si maa san an fawọn onibaara wọn, bẹẹ ni wọn tun rọ araalu pe ko si aṣadanu ninu awọn owo naa, ko seyii ti ki i ṣe nina, ki wọn maa na an falala bo ṣe wu wọn.

Esi ayọ yii lo wa ninu atẹjade kan ti ọba awọn banki nilẹ wa ọhun, fi lede nirọlẹ ọjọ Aje, ọjọ kẹtala, oṣu Kẹta, ọdun 2023 yii, eyi ti adele fun Alakooso eto ibanisọrọ fun banki naa, Ọgbẹni Isa Abdulmumin, buwọ lu lorukọ ọga agba patapata fun banki apapọ ilẹ wa, Ọgbẹni Godwin Emefiele.

Atẹjade naa ka pe: “Niwọn bo ti di aṣa wa lati maa tẹle aṣẹ tile-ẹjọ ba pa, ka le tubọ fi idi ofin mulẹ, nibaamu pẹlu eto iṣakoso Aarẹ Muhammadu Buhari, ati pẹlu ilana iṣẹ Central Bank of Nigeria, CBN, gẹgẹ bii banki to n dari awọn banki olokoowo gbogbo to wa ni Naijiria, a ti fun yin laṣẹ lati tẹle idajọ ile-ẹjọ to ga ju lọ ti wọn gbe kalẹ lọjọ kẹta, oṣu Kẹta, ọdun 2023 yii.

“Nitori eyi, a ti ṣepade pẹlu awọn igbimọ alakooso awọn banki gbogbo, a si ti paṣẹ fun wọn pe igba Naira (N200) atijọ, ẹẹdẹgbẹta Naira (N500) atijọ, ati ẹgbẹrun kan Naira (N1,000) atijọ ṣi jẹ owo to ṣetẹwọgba, ẹ maa na an pẹlu awọn owo Naira tuntun ta a ko boode bii ọmọ ọjọ mẹjọ laipẹ yii, titi di ọjọ kọkanlelọgbọn, oṣu Kejila, ọdun 2023 yii.

“Kí gbogbo àwọn tọ́rọ̀ yìí kàn tara ṣàṣà láti tẹ̀lé àṣẹ yìí láì sọsẹ̀.”

Ẹ O ranti pe ọjọ kẹta, oṣu Kẹta yii, ni ile-ẹjọ to ga ju lọ nilẹ wa gbe idajọ kalẹ ninu ẹjọ kan tawọn ipinlẹ bii mẹtala pe ta ko ijọba apapọ lori awuyewuye owo naira tuntun ati gbedeke tijọba apapọ ati banki apapọ fi lede. Ile-ẹjọ naa sọ ninu idajọ wọn pe gbedeke tijọba fi lelẹ naa ko tọna, o n m’ara ni araalu, ko si yẹ bẹẹ, wọn lawọn wọgi le e loju-ẹsẹ. Bakan naa ni wọn tun paṣẹ pe karaalu maa na awọn owo naa lọ, ibaa jẹ tatijọ tabi tuntun, titi di ipari ọdun yii.

Àwọn márùn-ún tó ń ta ẹ̀yà ara èèyàn kó sí gbaga ọlọ́pàá

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àwọn oníwààbàjẹ́ ò dákẹ́, bẹ́ẹ̀,iléeṣẹ́ ọlọ́pàá náà kò káààrẹ̀ látí ṣẹ́bùrú u wọn.
Iléèeṣẹ́ ọlọ́pàá ìpínlẹ̀ Ogun ti nawọ́ gán àwọn afurasí márùn-ún kan tí wọ́n fura sí pé wọn jẹ́ àwọn tí wọ́n máa ń lo ẹ̀yà ara ènìyàn fi ṣe oògùn owó.

Wọ́n ní àwọn márùn-ún yìí máa ń hú òkú ní itẹ́ òkú tí wọ́n sì máa ń ta ẹ̀yà ara wọn fún àwọn tó máa ń lò ó fún oògùn owó.

Àwọn afurasí náà ni Oshole Fayemi, Oseni Adesanya, Ismaila Seidu, Oseni Oluwasegun àti Lawal Olaiya.

Àtẹ̀jáde kan tí agbẹnusọ ọlọ́pàá ìpínlẹ̀ Ogun, Abimbola Oyeyemi fi léde lọ́jọ́ Àìkú, ọjọ́ Kejìlá ọdún 2023 ní ọjọ́ Àbámẹ́ta ni ọwọ́ tẹ àwọn afurasí náà.

Oyeyemi ní ọwọ́ tẹ àwọn afurasí náà lẹ́yìn tí àwọn kan wá fi ìròyìn náà tó àgọ́ ọlọ́pàá Odogbolu létí pé àwọn afurasí náà ń gbèrò láti lọ hú òkú níbì kan.

Ó ní àwọn afurasí náà ló wà nídìí híhú òkú káàkiri agbègbè Ososa, ìjọba ìbílẹ̀ Odogbolu, tí wọ́n sì máa ń yọ ẹ̀yà ara àwọn òkú tí wọ́n bá hú náà tà.

Ó fi kun pé gbogbo àwọn afurasí náà ló ti jẹ́wọ́ pé àwọn ló wà nídìí híhú àwọn òkú náà.

Bákan náà lọ ní wọ́n ti tún jẹ́wọ́ pé àwọn máa ń ta àwọn ẹ̀yà ara náà fún àwọn tó máa ń lò wọ́n láti fi ṣe ètùtù ọlà.

“Nígbà tí ọ̀gá ọlọ́pàá àgọ́ Odogbolu gbọ́ sí ìròyìn náà pé àwọn afurasí yìí tún fẹ́ lọ ṣọṣẹ́ ló da àwọn ọlọ́pàá síta láti fi kélé òfin gbé wọn.”

Oyeyemi tẹ̀síwájú pé Kọmíṣọ́nà ọlọ́pàá ìpínlẹ̀ Ogun, Frank Mba ti darí ẹ̀ka tó ń rí sí ìwádìí ìwà ọ̀daràn láti bẹ̀rẹ̀ ìwádìí lórí ìṣẹ̀lẹ̀ náà.

Ó ní lẹ́yìn ìwádìí ni àwọn afurasí náà yóò fojú ba ilé ẹjọ́ fún ìjìyà tó yẹ.

Mo jẹ gbèsè tí apá mi kò ká torí mò ń wá iṣẹ́ ìyanu lọ́dọ̀ pásítọ̀”

Fẹ́mi Akínṣọlá

Bí ayé bá n lọ sópin, onírúrurú ni yóó máa wáyé.Èyí ló mú kí arábìnrin Evarline Okello sọ ìrírí rẹ̀ pẹ̀lú ẹkún kíkorò lẹ́yìn tó yá owó láti fi san owó àgbà ìyanu fún pásítọ̀, tí ó ṣèlérí fún-un ,ṣùgbọ́n tí ọ̀rọ̀ kò rí bó ṣe fẹ́.
Arábìnrin Okello ń gbé ní agbègbè Kibera ní Nairobi tó jẹ́ olú ìlú orílẹ-èdè Kenya.

Okello pẹ̀lú omijé ní ojú ni òun kò leè san owó ilé tàbí fún àwọn ọmọ òun mẹ́rin ní oúnjẹ òòjọ́ wọn mọ́ nítorí gbèsè.

Lásìkò tí arábìnrin náà ń sọ ìrírí rẹ̀ fún akọ̀ròyìn, ó ní ìṣòro òun bẹ̀rẹ̀ lásìkò tí òun gbọ́ nípa pásítọ̀ kan tó gbóná jain, tí yóò fi òpin sí ìṣòro òun tí pásítọ̀ náà bá gbàdúrà fún òun.

‘’ Pásítọ̀ náà béèrè fún $115 (£96; 15,000 Kenyan shillings), kí òun fi lè gbàdúrà fún un’’

‘’Owó yìí ni wọn ń pè ní ọrẹ àtinúwá fún ìtẹ̀síwájú tí wọ́n ń pè ní ‘’seed offering’’ ní Èdè Gẹ̀ẹ́sì .’’

Arábìnrin Okello náà yá owó náà lọ́wọ́ ọrẹ rẹ̀ láti ta pásítọ̀ ní ọrẹ nítorí ádùrá tí pásítọ̀ bá gbà yóò ṣí ọnà ìyanu sílẹ̀ fún arábìnrin náà.

Àmọ́ ó ṣeni ní àánú pé àgbà ìyanu náà kò wáyé, ohun gbogbo tilẹ̀ bàjẹ́ sí i ni fún obìnrin náà.

‘’Ohun gbogbo tilẹ̀ wá burú sí i, ó sì ti mú ayé sú mi’’

Ìgbéyàwó mi kò dàrú – K1 De Ultimate

Mary Fágbohùn

Ilumooka olorin Fuji, Ayinde Marshal, ti a mo si K1 De Ultimate, ti soro sita leyin aheso oro pe igbeyawo re pelu iyawo re, Emmanuella, ti ni idarudapo ninu

Eyi waye leyin ti olorin naa ko ifenukonu lati odo iyawo re ninu fonran aseye ojo ibi ti iyawo re fi se ohun iyalenu fun, fonran naa lo n kaakiri ori ayelujara.

Atejade yii ni Kunle Rasheed gbenu olorin naa so ni oju opo Instagram re ni ojo Isegun.

Gege bi ohun ti atejade naa so, olorin naa ati iyawo re si feran ara won pupo ti won ko si ronu pe awon fe fi opin si igbeyawo won ri.

Atejade naa ni o pe akole re ni, ‘K1, EMMANUELLA FA AHESO ORO PE IGBEYAWO WON NI IDARUDAPO LULE’, o ka bayi pe, “O ti de eti igbo wa pe aheso oro miiran ti ko lese nle n loo kaakiri pe Mayegun ti ile Yoruba, K1 De Ultimate ko nife iyawo re mo, nitori naa o ko ifenukonu to wa lati odo iyawo re nibi aseye ojo ibi iyalenu ti won se ni Radisson Blu ni opin ose to koja.

“Awon ontaja aheso yii ka ohun ti ko ni itumo si babara lori ohun ti won ro ni okan, o ye ki won se ajoyo ki won si tan oro naa kale lori ere ti ko ye wa.

“O je ohun to buru pe awon ti won n gbe oro naa kaakiri ko ri ohun gidi kan so dipo be e o ye ki won ri pe ife ti ri ibujoko titi lai ni okan aya tokotaya naa.

“O je ohun aridaju pe K1 ati iyawo re Emmanuella nife ara won gidi. Eyi ye ko ye opo eniyan, paapaa julo awon ti won n duro lati sajoyo lori irohin ibanuje nipa tokotaya.

“Opolopo awon alabosi yi ti gba pe ibasepo naa ko le e jora, lo wa ninu irora nigba ti won ri pe igbeyawo naa n gberu si i. O kun won pelu ibanuje ati inira to be e ge ti ise oojo won fi di pe ki won si ile itaja lati mu ki ailayo won ran tokotaya ti won n fi gbogbo igba gbadun ibasepo won.

“A nife lati so ni igba kewa pe, ‘Ajike Okin’ ati oko re K1 De Ultimate mo ona lati mu ki oju won wa lara itanna oorun, ki ojiji le e bo si eyin won. Won si wa ninu oko ife, to si n lo geere lori omi, ti won o si ronu pe ki oko naa ri sinu omi tabi ki won da oko naa duro. Kunle Rasheed lo bu owo lu u. (Fun K1 De Ultimate band).”

Peter Obi sàbè̩wò sí obìnrin tí wó̩n gún lójú l’ó̩jó̩ ìdìbò

Mary Fágbohùn

Oludije fun ipo are ninu egbe oselu Labour Party, Peter Obi ti sabewo si Jennifer Efidi, obinrin ti awon janduku gun ni oju nibi eto idibo yan are ati omole igbimo asoju.

Efidi ni won gun loju nigba to fe dibo ni agbegbe Surulere, ipinle Eko.

Obi fi aworan ibewo re si obinrin naa lede ni oju opo Twitter ni ojo Aje.

O ko o wi pe, “Loni, mo se ibewo si arabinrin Jennifer Efidi. Eni ti won se akolu si ni ojo karun-din-ni-ogun osu keji ni ona lati se idena fun n ko ma ba a dibo, sugbon o duro lori ese re. Jennifer je akoni fun ijoba awarawa ni Naijiria.

“O je ona kan ti ma a fi toka si gbogbo awon omo Naijiria ti won jiya ni iru ona yii nigba ti won n gbiyanju lati se ojuse won gegebi oludibo lati le e lowo si mimu Naijiria tuntun jade. Bi opolopo awon omo Naijiria miiran, mo gboriyin fun iwa igboya ati ipinnu re. Jennifer je afihan igboya nitooto fun Naijiria tuntun.”

Mo sèpinnu láti wá’lé sí Abuja – Banky W

Mary Fágbohùn

Olorin ati oloselu Naijiria, Bankole Wellington, ti a mo si Banky W, ti soro leyin to fidi remi ninu eto idibo, o wi pe, oun sepinnu lati wa ile si Abuja.

Leyin eto idibo ojo karun-din-ni-ogbon osu keji, oludije fun ipo omole igbimo asoju fun agbegbe Eti-Osa ninu egbe oselu People’s Democratic Party padanu ipo naa sowo alatako re, Thaddeus Attah ti egbe oselu Labour Party.

Nigba to fi fonran kan lede ni ojo Aje ni oju opo Instagram re, Banky W safihan ohun to pinnu lati se leyin ti o padanu ninu eto idibo naa.

O wi pe, “Eyi lo ye ko je isin idupe wa. Leyin ti eto idibo ti pari, a wa, a n sajoyo, a n dupe lowo Olorun. Ati pe maa so oro kekere pe e wa wo ohun ti Olorun se.

“Leyin naa a lo iyen lati ru igbagbo wa soke a si dupe lowo Olorun. Leyin eyi ni a pari isin ti mo si lo si Abuja lati wa ile ati aaye fun ofiisi.”

Òsèré tíátà, Rotimi àti àfé̩só̩nà rè̩ kí o̩mo̩ kejì káàbò̩

Mary Fágbohùn

Osere tiata Naijiria ati Amerika, Rotimi Akintosho, ati afesona re, Vanessa Mdee, ti ki omo won keji kaabo.

Tokotaya naa ti safihan pe awon n reti omobinrin won lati osu kokanla odun 2022.

Rotimi fi irohin ayo naa lede ni oju opo Instagram re ni ojo Isegun.

O ko o wi pe, “Mi o le e ko okan mi papo sokan pe mo wa nibi lati kede bibi omobinrin mi to rewa, Imani! Ife bo mi mole loni #vanessamdee ti mi o ba ni dinku akoni lo je!

“Omo wa keji papo ati pe Seven ti ni aburo ti yoo ma toju. Olorun, o ti da ibukun le mi lori ni opo igba. Nitori naa, maa pariwo iyin si o! Titi aye ni maa fi dupe.“

Boko Haram pa apẹja ọgbọ̀n, “UN” figbe ta

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àjọ iṣọkan àgbáyé, UN, ti bu ẹnu àtẹ lu bí ìkọ alakatakiti ẹsìn, Boko Haram ṣe pa ó kéré tán, ọgbọ̀n èèyàn ní ìpínlẹ̀ Borno.

Apẹja làwọn èèyàn náà tí wọ́n pàdé ikú òjijì ní ìjọba ìbílẹ̀ Gamborun Ngala, níbi tí púpọ̀ nínú àwọn olùgbé rẹ̀ jẹ́ apẹja àti àgbẹ̀.

Ẹbá ìlú Mukdolo, níbi tí àwọn ọmọ ẹgbẹ́ Boko haram pọ̀ sí ni ìkọlù ọ̀hún ti ṣẹ̀.

Ìròyìn ní àsìkò tí àwọn olóògbé ọ̀hún n lọ wá oúnjẹ òòjọ́ wọn ni Boko Haram, tí wọ́n jẹ́ ti ìhà ISWAP dẹ́mì-ín in lójijì.
Ohun a gbọ́ ní pé àwọn agbébọn náà ti ránṣẹ́ sí àwọn èèyàn ọhún ṣaájú ìkọlù, pé kí wọ́n yẹ̀bá fún agbègbè ibi tí ìṣẹlẹ ọhún ti wáyé.

Ẹnìkan tó yọjú síbi ètò sìnkú àwọn olóògbé náà ṣàlàyé fún akọ̀ròyìn pé inú ìpòrúùru ọkàn làwọn olùgbé ìlú náà ń gbé báyìí.

A nílò láti gbárùkù ti àwo̩n ò̩dó̩ nítorí àwo̩n ìran tó ń bò̩ — Seyi Law

Mary Fágbohùn

Aderinposonu ati osere tiata, Seyi Law, ti so pe fun awon oluadanilaraya pe lati je eni pataki sibe lawujo, won gbodo satileyin fun awon iran to n bo leyin won.

O so fun Sunday Scoop pe, “Lati je pataki sibe, eniyan nilo lati setan fun titi awon odo ti o n bo leyin. Ati pe, eniyan ko gbodo tiju lati ko lati odo enikan.”

Nigba to n soro lori eko to ti ko lenu ise re, o wi pe, “Okan lara awon eko ti mo ko ni pe awon omo Naijiria ro pe ise takuntakun eniyan ko ni fise ki eniyan to se aseyori.
Won ro pe awon ni o so eniyan di alaseyori. Sugbon, mo ti ri iro to wa ninu oro naa ti pe. Awon to n satileyin fun mi ni tooto, titi lai ni mo n dupe lowo yin, mi o le e se alaika atileyin yin si.

“Mo tun ti ko pe lara ipenija awon oludaraya ni dida irawo. Eniyan yoo se aseyori ti won ba mo o ati pe anfaani pupo yoo si sile fun.”

Aderinposonu naa tun tenumo pe awon onifonran ko ti gba ipo lowo diderinposonu aladuro se. O wi pe, “Bi awon onifonran ba ti gba ile-ise naa, ki lode ti awon naa fi n seto are diderinposonu? Ipo diderinposonu aladurose si wa nibi to wa. Diderinposonu onisisentele lo bi ti aladurose eyi to ti wa da ‘fonran sise’. Fonran sise beere pelu eniyan bi emi, AY ati Basketmouth. Ni opolopo odun seyin, mo se fonran kan ti mo pe akole re ni, Flat Tummy Jesus, gbogbo eniyan lo tewo gba a. Ti e ba wo awon fonran ode-oni, e o rerin gidi. Mo tun ti ko fonran fun die lara awon ilumooka onifonran to wa nita. Mo ti kopa ninu fonran pelu die lara won ri.”