Ilẹ̀ Russia fohùn léde fún ECOWAS lórì ídìtẹ̀gbàjọba Niger

Fẹ́mi Akínṣọlá

Látàrí awuyewuye tó bẹ́ sílẹ̀ lórí ìṣẹ̀lẹ̀ ìdìtẹ̀-gbàjọba tó wáyé lórílẹ̀-èdè alámùúlétì wa, Niger, àti ìpinnu àjọ àwọn orílẹ̀-èdè Ìwọ̀-oòrùn ilẹ̀ Africa ti wọ́n ń ṣe ẹgbẹ́ Economic Community of West African States, ECOWAS, láti gbé ìgbéṣẹ̀ ológun lòdì sáwọn ṣọ́jà tí wọ́n gbàjọba Niger ọ̀hún, orílẹ-èdè Russia ti bẹ̀rẹ̀ sí í laago ìkìlọ̀ fún àjọ ECOWAS àti Ààrẹ Bọla Ahmed Tinubu létí pé kí wọ́n máṣe dán an wò pé àwọn yóó lọ kógun ja àwọn adìtẹ̀-gbàjọba ilẹ̀ Niger ọ̀hún, wọ́n ní àbájáde rẹ̀ kò ní í sèso rere kan fún gbogbo agbègbè ilẹ̀ Sahara àti Sahel èyí tí ọ̀pọ̀ orílẹ-èdè wà, títí kan Nigeria àti Niger.

Nínú àtẹ̀jáde kan, tí àwọn aláṣẹ iléeṣẹ́ tó ń rí sí ọ̀rọ̀ ilẹ̀ òkèèrè lórílẹ̀-èdè Rọsia ọ̀hún fi léde, nípa lọgbọ-lọgbọ tó ń ṣẹlẹ̀ nilẹ Niger, níbẹ̀ ni wọ́n ti ṣekilọ pé wàhálà tí kò ní í tán bọ̀rọ̀, tó sì lè di egbò àdáàjiná ni yóò tìdí rẹ̀ yọ, tí àjọ ECOWAS bá fi ṣàkọlù sí ìjọba ilẹ̀ Niger. Wọ́n ní níṣe nirú ìgbésẹ ológun bẹ́ẹ̀ yóó dabarú gbogbo nǹkan lágbègbè ọ̀hún.

Àtẹ̀jáde náà kà lápákan pé: “ Ilẹ̀ Russia gbàgbọ́ pé lílọ lógun ja ilẹ̀ Niger lè ṣokùnfà ìjà àti ọ̀tẹ̀ tí kò ní í tán nílẹ̀ bọ̀rọ̀ lórílẹ̀-èdè ilẹ̀ Áfríkà náà, yóò sì mú kí ìpínyà àti àìfararọ wáyé jàkè jádò gbogbo ilẹ̀ Sahara àti Sahel lódidi.”

Lásàálẹ́ ọjọ́ Ẹtì, ọjọ́ kọkànlá, oṣù Kẹjọ yìí, ni ọ̀gọ̀ọ̀rọ̀ àwọn aráàlú Niger bẹ̀rẹ̀ ìwọ́de ńlá kan ta ko ìpinnu ECOWAS láti fipá lé àwọn ṣọ́jà kúrò lórí àlééfà.

Àwọn èrò rẹpẹtẹ náà bẹ̀rẹ̀ sí í kọrin òwe àti ọ̀tẹ̀ lòdì sí àjọ ECOWAS àti ilẹ̀ France, bẹ́ẹ̀ ni ọ̀pọ̀ wọn kó àsìá ilẹ̀ Russia lọ́wọ́ ya-yaa-ya, wọ́n ní inú àwọn dùn sí báwọn ológun ilẹ̀ àwọn ṣe lé Ààrẹ Mohamed Bazoun kúrò nípò, wọ́n sì láwọn o ò fara mọ́ àrọwà àti ìgbésẹ ìpadàsípò kankan fún ọkùnrin Ààrẹ wọn tẹ́lẹ̀rí ọ̀hún, èyí tí ECOWAS sọ fáwọn ológun Niger pé kí wọ́n ṣe.

Ẹ ó rántí pé Ọjọ́bọ, ọjọ́ kẹwàá, oṣù Kẹjọ yìí, ni àjọ ECOWAS tún ṣèpàdé kejì láàrin ọjọ́ mẹwàá, ìpàdé ọhún kò sì dá lérí oun méjì ju ọ̀rọ̀ ìgbàjọba nílẹ̀ èNiger ọ̀hún lọ. ECOWAS pàṣẹ pé káwọn
sọ́jà ti ikọ̀ ECOWAS lọ bẹ̀rẹ̀ sí í tamọ́ra, kí wọ́n sì máa gbaradì lójúnà àti lé àwọn adìtẹ̀-gbàjọba ilẹ̀ Niger ọ̀hún lọ, kí wọ́n sì dá ìjọba olóṣèlú tí Bazoum ń tukọ rẹ̀ tẹlẹ, padà, ìyẹn bí àwọn ṣọ́jà náà kò bá gbà lẹ́rọ̀, pẹ̀lú àwọn ìgbésẹ a àjọsọ, i ìpàrọwà àti ìfikùn lukùn táwọn ti bẹ̀rẹ̀ sí í gbé ìgbésẹ̀ rẹ̀.

Ìjọba ológun Burkina Faso ti iléeṣẹ́ rédíò kan pa ní Niger

Ọrẹ Òtìtọ́jù

Àwọn ológun tó ń ṣèjọba lórílẹ̀-èdè Burkina Faso, ti tiléeṣẹ́ rédíò kan tí wọ́n ń pè ní ‘Omega Radio Station,’ tó wà lórílẹ̀-èdè náà pa pátápátá, kò sì sẹ́ni tó mọ ìgbà tàbí àkókò tí wọ́n máa ṣí i.

Kókó ẹ̀sun tí wọ́n fi kan àwọn aláṣẹ iléeṣẹ́ redio ọ̀hún ni pé wọ́n sọ̀rọ̀ ta ko bí ṣọja ṣe dìtẹ̀-gbàjọba lọ́wọ́ Ààrẹ orílẹ̀-èdè Niger, Mohammed Bazoum lóṣù tó kọjá yìí.

Oun tí a gbọ́ ni pé ileeṣẹ redio ọ̀hún gba Ọgbẹni Ousmane Abdul Moumoni, ti i ṣe agbẹnusọ ẹgbẹ́ aladaani kan tó ń ta ko bi ṣọja ṣe ditẹ-gbajọba lọwọ aarẹ alagbada orile-ede Niger lalejo. Lasiko ifọrọwero to waye laarin awọn ati alejo naa ni Ọgbẹni Moumouni sọ oniruuru ọrọ to tabuku ba awọn ṣọja naa.

Loju-ẹsẹ tí ìròyìn ọhun de etiigbo mínísítà ètò ìròyìn nilẹ Burkina Faso, Ọgbẹni Rimtalba Jean Emmanuel Ouedraogo, lo ti kede pe ijọba ilẹ Burkina Faso ti fofin de ileeṣẹ naa, o si gbọdọ wa ni titi pa titi di akoko ti wọn maa fi ṣewadii lori ohun to fa a ti alejo ileeṣẹ redio ọhun ṣe bu ẹnu atẹ lu awọn alaṣẹ ilẹ Niger lori afẹfẹ.

Mínísítà yìí ní ẹgbẹ́ aladaani àti àlejò tí wọ́n gbà lórí ètò wọn ń ṣiṣẹ́ labẹnu láti da ogun abẹle silẹ lorileede naa ni, ati pe awọn ọrọ alufanṣa gbogbo to n sọ lẹnu lori afẹfẹ lọjọ naa le fa wahala nla silẹ laarin ilu Niger.

Ó ní kò sẹ́ni tí kò mọ̀ pé inú wàhàlà làwọn kan ti n jẹun. Irú ẹgbẹ́ bẹ́ẹ̀ ni àlejò tí wọ́n gbà lórí rédíò yìí lọ́jọ́ náà wà’.

Ìdàgbàsókè tó pọ̀ yóò dé bá ojúbọ Ọ̀ṣun Osogbo ní ìwòyí ọdún tó ń bọ̀ – Adeleke

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ṣé wọ́n ní èèyàn tó mojú ògún ní-ín pabì nírè.
Ilu Osogbo ní ìpínlẹ̀ Ọ̀ṣun mi títí pẹ̀lú bí àwọn ónìṣese káàkiri àgbáyé ṣe péjú pésẹ̀ láti se ayẹyẹ àsekágbá ọdún Ọ̀ṣun Osogbo ti ọdún yìí.

Ataoja tí ìlú Osogbo, Ọba Jimoh Oyetunji Olanipekun àti àwọn olorí, ìjòyè àti àwọn ará ìlú gbogbo ló péjú síbi ayẹyẹ Ọdún náà.

Ataoja tí ìlú Osogbo nínú ọ̀rọ̀ ìyànjú rẹ̀ ní àkókò tí ọdún Ọ̀ṣun Osogbo dùn jù ni ti ọdún yìí pẹ̀lú bí ìjọba ìpínlẹ̀ Ọ̀sun se lọ́wọ́ sí ètò gbogbo, tí wọ́n sì ṣe àdúrà fún onílé àti àlejò.

Gómìnà Ademola Adeleke àti ìyàwó rẹ̀ náà kò gbẹ́yìn níbi ayẹyẹ ọ̀hún pẹ̀lú gbogbo àwọn òṣìṣẹ́ rẹ̀.

Gómìnà Ademola ni ìdàgbàsókè tó pọ̀ yóò dé bá ojúbọ Ọ̀ṣun Osogbo àti ayẹyẹ ọdún náà pẹ̀lú àwọn nǹkan mèremère tí ìjọba túbọ máa se láti gbé àṣà lárugẹ.

Ààrẹ Ọ̀nà Kakaǹfò, Iba Gani Adams gbóríyìn fún ìjọba Ademola Adeleke fún ìfọwọ́sowọ́pọ̀ rẹ̀ lórí ayẹyẹ Ọdún Ọ̀ṣun Osogbo tó mú kí tí
ó yàtò.

Gani Adams tún kìlọ̀ fún àwọn aṣẹ̀bàjé tí wọ́n má ń lo àkókò ayẹyẹ ọdún náà láti ja àwọn àlejò àti onílé lólè láti dẹ́kun ìwà ìbàjẹ́ náà.

Ó ni àwọn ọmọ ẹgbẹ́ Oòduà Peoples Congress, OPC, yóò ṣiṣẹ́ papọ̀ pẹ̀lú àwọn elétò àbọ̀ tó kú ní ọdún tó ń bọ̀.

Àbọ̀dé Niger, Sanusi gba
Tinubu nímọ̀ràn

Ọrẹ Òtítọ́jù

Ṣé wọ́n ní n tá ò bá fẹ́ kò bàjẹ́,ó ní bí wọ́n ti í ṣe é.
Ọ̀gá àgbà báńkì àpapọ̀ ilẹ̀ wa nígbà kan, tó sì tún ti fìgbà kan jẹ́ Ẹmia ilẹ̀ Kano, Alaaji Sanusi Lamido Sanusi, ti ṣàbẹ̀wò sáwọn ṣọ́jà tí wọ́n gbàjọba lórílẹ̀-èdè Niger, bẹ́ẹ̀ ló sì ti lọ̀ọ́ jábọ̀ àbẹ̀wò pàtàkì rẹ̀ ọ̀hún fún Olórí orílẹ-èdè wa, Bọla Ahmed Tinubu.

Ọjọ́rú, ọjọ́ kẹsàn-án, oṣù Kẹjọ yìí ni Sanusi ṣàbẹ̀wò rẹ̀ ọ̀hún, tó sì jókòó ìpàdé bònkẹ́lẹ́ kan pẹ̀lú àwọn olórí ṣọ́jà tí wọ́n ń ṣèjọba lọ́wọ́ nílẹ̀ Niger ọ̀hún. Ìlú Niamey, tí í ṣe olú-ìlú orílẹ-èdè Niger ni wọ́n ti gbà á lálejò.

Bákan náà ni Sanusi ti fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé kì í ṣe Olórí àjọ Economic Community of West African States, ECOWAS, ìyẹn Tinubu, ló rán òun lọ sọ́hùn-ún, ó ní òun lo ìdánúsọ ara òun ni, gẹ́gẹ́ bíi èèkàn kan nínú ẹgbẹ́ ẹlẹ́sìn Mùsùlùmí Tijjaniya, èyí ti ọ̀pọ̀ àwọn alátìlẹ́yìn ẹgbẹ́ nàà wà lórílẹ̀èdè Niger. Sanusi ló wà nípò Khalifa ẹgbẹ́ Tijjaniya ọ̀hún lọ́wọ́lọ́wọ́.

Nínú fọ́tò àti fídíò kan tó ń jà rànyìn lórí ayélujára, wọ́n ṣàfihàn Ṣanusi, níbi tó ti jókòó àpérò pẹ̀lú àwọn olórí ṣọ́jà Niger, àti bí wọ́n ṣe gba ọkùnrin náà tọwọ-tẹsẹ lásìkò àbẹwò rẹ̀. Sultan ti ìlú Damagaran wa lara awọn to kọwọọrin pẹlu Sanusi lọ sipade ọhun. Ipo kẹta ni ilu Damagaran yii wa laarin awọn ilu to tobi ju lọ nilẹ Niger.

Ninu ọrọ ṣoki kan to sọ fawọn oniroyin lori abẹwo rẹ ọhun, Sanusi ni: “Mo wa lati sọrọ ilaja ati ipẹtu-saawọ pẹlu olori ologun, Jẹnẹra Abdourahamane Tchiani, ni. Mo ti ba olori ijọba ologun naa sọrọ, ma a si lọọ fi abọ ajọsọ wa jiṣẹ fun Aarẹ Tinubu,” Amọ o fi kun ọrọ rẹ pe ki i ṣe ijọba tabi ECOWAS lo ran oun wa silẹ Niger.

Bi Ṣanusi ṣe pari ijiroro rẹ pẹlu awọn ṣọja naa ti wọn si sin in sọna, taara lo balẹ siluu Abuja, olu-ilu ilẹ wa, nibi to ti lọọ jiroro pẹlu Aarẹ Bọla Tinubu, wọn si tilẹkun mọri sọrọ, laṣaalẹ ọjọ Wẹsidee naa.

Bakan naa ni Sanusi sọ fawọn oniroyin l’Abuja pe: “Asiko yii ki i ṣe eyi ta a maa da ọrọ yii da ijọba nikan, ọrọ ifikunlukun ati igbọra-ẹni-ye gidi lo ṣẹlẹ yii. Awọn eeyan Naijiria ati ti ilẹ Niger gbọdọ fọwọ sowọ pọ lati wa ojuutu to maa ṣanfaani fun ilẹ Afrika lapapọ, to si maa ṣe tolori tẹlẹmu loore.

Nígbà ti wọ́n bèèrè bóyá ìjọba Nàìjíríà ló rán an lọ, Sanusi ní, “rara, ìjọba ò rán mi niṣẹ, àmọ́ mo fi ọ̀rọ̀ àbẹwò mi tó àwọn aláṣẹ wa létí, wọ́n sì mọ̀ pé mò ń lọ sọ́hùn-ún, ṣùgbọ́n ìdánúṣe ara mi ni mo fi lọ, èmi sì ni mo kàn sí àwọn tí mo mọ̀ lọ́hùn-ún tí wọ́n fi ní kí ń máa bọ̀. Gbogbo nǹkan tó bá wà níkàápá mi ni mà á ṣe láti yanjú ìṣòro náà, torí nǹkan tó yẹ kí ń ṣe gẹ́gẹ́ bíi adarí kan ni.” Sanusi.

YIF gba Aare̩ Tinubu nímò̩ràn láti má se yanjú aáwò̩ Niger Republic pè̩lú o̩wó̩ líle

Alakoso Yoruba Indigenes Foundation ( YIF ), Dr Olumide Aderibole gba Aare̩ Tinubu ati awo̩n ajo̩ ECOWAS nimo̩ran pe ti okun ba n ho ruru ki awo̩n ma se wa ruru nipa ifipa gbajo̩ba to waye ni orileede olominira Niger.

Ninu atejade iroyin kan, ti Ọgbẹni Sanjo Olawuyi fowo si, Oludari awọn ibara-ẹni-sọrọ ati awọn ilana ti Yoruba Indigenes Foundation ( YIF ). Aderibole sọ pe “ lai bikita, ibara-eni- soro lọna ologun ni Niger Orile-ede olominira yoo ṣe afihan sinu: ipadanu nla ti awọn igbesi aye ati awọn ohun-ini ti awọn ara ilu alaiṣẹ ti Orilẹ-ede Niger.

O le yori si ki awon eeyan sa koja enu ala lai ba ofin mu; ibesile ti ajakale-arun ni Niger Republic, eyi ti yoo tan si awọn orilẹ-ede aladugbo wọn; yoo ja si ipadanu owo ti o po yanturu, eyi ti o le tumọ si awọn ọkẹ àìmọye; yoo fa ibajẹ ati rogbodiyan ilu ni Niger Republic; awọn iṣowo ati awọn iṣẹ-aje yoo ni ikolu lara; ebi ati irora yoo wo ilu wa. ”Alakoso YIF tẹ siwaju nipasẹ tito le̩se̩e̩se̩ nipa awọn ọna omiiran ti o le fi yanju aawo̩ –  awọn ijiroro ti o kun fun iduna-dura, fifi ijoba awa ara wa fidihe  sori isakoso, s̩is̩eto ibo ni orilẹ-ede naa.

Dr Aderibole gunle̩ o̩ro̩ pe̩lu imo̩ran yii – ti Alakoso Bola Tinubu ba ṣaṣeyọri ninu yiyanju aawo̩ ilu naa ni itubi inubi, oruko won yoo maa je kiko sile ninu iwe itan ayeraye.

Wole:Sanjo Olawuyi

Oludari Awọn ibaraẹnisọrọ ati Awọn ilana,Yoruba Indigenes Foundation.

*ATUMỌ ÈDÈ SÍ YORÙBÁ ***OMOBA LAWAL ONÍKẸ̀KẸ́ ÒRÌSÀ WÁLÉ AROLE OODUA **

Olùdásílẹ̀ ìjọ Fountain of Life Church, Taiwo Odukoya jáde láyé

Fẹ́mi Akínṣọlá

Kò sééyàn tí kò ní-ín kú, kò séèyàn tóko baba rẹ̀ kò ní-ín dìgbòrò. Olùdásílẹ̀ ìjọ Fountain of Life Church, pásítọ̀ Taiwo Odukoya ti jáde láyé.

Àwọn aláṣẹ ìjọ ọ̀hún ló fi ìkéde ìpapòdà rẹ̀ léde lójú òpó Facebook ìjọ náà.

Ìròyìn sọ pé àná, ọjọ́ keje, oṣù Kẹjọ, ọdún 2023 ni olùṣọ àgùtàn náà fi ayé sílẹ̀.
Àtẹ̀jáde náà ni “ Àwa ọmọ ìjọ Fountain of Life Church, ní gbígba àmúwá Ọlọ́run kéde ikú bàbá wa, olùkọ àti ìránṣẹ́ Ọlọ́run alààyè Daniel Taiwo Odukoya tó jáde láyé lọ́jọ́ keje, oṣù Kẹjọ, ọdún 2023 nílẹ̀ Amẹ́ríkà.

“A ti gbà fún yín Ọlọ́run.”

“ Adúpẹ́ fún ìgbé ayé rere tí adarí wa gbé lókè èèpẹ̀.”

Ọjọ́ karùndínlógún, oṣù Kẹfà, ọdún 1956 ní wọ́n bí Taiwo Odukoya nílùú Kaduna, níbi tí wọ́n ti tọ́ ọ dàgbà.

Òun ni olùṣọ́àgùtàn àgbà ìjọ Fountain of Life Church tó wà ní Ìlúpéjú nílùú Èkó, tí iye àwọn ọmọ ìjọ rẹ̀ sì lé ní ẹgbẹ̀rún mẹ́jọ.

Ọdún 1980 ni olóògbé náà pàdé ìyàwó rẹ̀, Bimbo Williams, tí wọ́n sí ṣe ìgbéyàwó lọ́dún 1984.

Lọ́jọ́ kẹwàá, oṣù Kejìlá, ọdún 2005, Bimbo Odukoya kú sínú ìjàmbá ọkọ̀ òfurufú Sosoliso tó já lulẹ̀ pẹ̀lú ọgọ́rùn-ún lé méjì èèyàn mìíràn.

Lọ́dún 2010, Taiwo Odukoya fẹ́ ìyàwó míràn, Rosemary Simangele Zulu, tó jẹ́ ọmọ orílẹ̀-èdè South Africa.

Àmọ́ nígbà tí yóò fi di oṣù Kọkànlá, ọdún 2021, ó pàdánù ìyàwó rẹ̀ kejì ọ̀hún ṣọ́wọ́ àrùn jẹjẹrẹ

Ọlọ́pàá,Frsc àti Lastma tó n gba àbẹ̀tẹ́lẹ̀ bọ́ sọ́wọ́

Fẹ́mi Akínṣọlá

Bí kólékólé bá fi gbaṣẹ́ aṣọ́de, a jẹ́ pé ìlú kànjàngbọ̀n kó má baà wá rí bẹ́ẹ̀,ni iléeṣẹ́ ọlọ́pàá ní ìpínlẹ̀ Èkó fi ṣe àfihàn àwọn jàǹdùkú agbèrò tó ń gba owó lójú pópó lọ́wọ́ àwọn ọlọ́kọ̀ ńlá àti awakọ̀ míì lágbègbè Mile 2.

Yàtọ̀ sí àwọn èèyàn mẹ́ẹ̀dógún tí ọwọ́ wọn tẹ̀, a tún rí àwọn agbófinró ọlọ́pàá, òṣìṣẹ́ àjọ ẹ̀sọ́ aláàbò ojú pópó FRSC tó ń darí lílọ bíbọ̀ ọkọ̀ ní ìpínlẹ̀ Èkó Lastma.

Ọlọ́pàá mẹ́ta, òṣìṣẹ́ Lastma kan àti ẹnìkan ni wọ́n fihàn pé wọ́n ń lẹ̀dí àpò pọ̀ pẹ̀lú àwọn òṣìṣẹ́ agbèrò láti máa gba owó lọ́wọ́ àwọn awakọ̀.

Benjamin Hundeyin tó jẹ́ alukoro ọlọ́pàá ní ìpínlẹ̀ Èkó sọ pé kọmíṣánà Idowu Owohunwa ló pàṣẹ káwọn ọlọ́pàá tọ pinpin àwọn aláburú yìí tó ń gba owó lọnà àìtọ́ lọ́nà Mile 2.

Àyẹwò orúkọ parí, El-Rufai kò sí níbẹ̀
Ọrẹ Òtítọ́jù

Ilé aṣòfin àgbà Naijiria ti kéde orúkọ márùndínláàdọ́ta gẹ́gẹ́ bí orúkọ àwọn ti ilé ṣe àyẹ̀wò fún sípò Mínísítà lábẹ́ ìjọba Orílẹ̀ yìí Bola Tinubu.

Títí di àsìkò táa ń ṣe àkójọ ìròyìn yìí, orúkọ Gómìnà tẹleri rí ni ipinlẹ Kaduna Nasir El Rufai ko si nínú àwọn tí ilé ṣàyẹ̀wò fún.

Òun nìkan kọ, àwọn méjì mii Sani Abubakar Danladi láti ìpínlẹ̀ Taraba ati Stella Okotete láti Delta.

Ààrẹ ilé aṣòfin àgbà Sẹnẹtọ Godswill Akpabio,sọ pé àwọn ń retí àbọ̀ ìwádìí àwọn agbófinró lórí àwọn èèyàn mẹta wọ̀nyí kí wọ́n tó lè ṣayẹwọ wọn sípò mínísítà ní ìbámu pẹ̀lú òfin.

Láti ọjọ́ Ajé tó kọjá tí wọ́n ti bẹrẹ àyẹ̀wò ni wọ́n tí forukọ wọn ránṣẹ́ àmọ́ kò padà síwájú ilé débi pé wọn yóò kéde wọn pẹ̀lú àwọn marundinlaadọta yoku.

Orúkọ àwọn ti ilé ti ṣàyẹ̀wò fún rèé gẹ́gẹ́ bíi Sẹ́nẹ́tọ̀ Godswill Akpabio ti ṣe kà wọ́n jáde:

Abubakar Momoh – Edo
Betta Edu – Kuros Riba
Uche Nnaji – Enugu
Joseph Utsev – Benui
Hannatu Musawa – Katsina
Nkeiruka Chidubem Onyejocha – Abiya
Stella Okotete – Delta
Uju Kennedy-Ohanenye – Anambra
Ahmed Dangiwa – Katsina
Olawale Edun – Ogun
Imaan Suleman Ibrahim – Nasarawa
Bello Muhammad Goronyo – Sokoto
Nyesom Wike – Rivers
David Umahi – Ebonyi
Mohammad Badaru Abubakar – Jigawa
Lateef Fagbemi – Kwara
Doris Aniche Uzoka – Imo
Yusuf Maitama Tuggar – Bauchi
Professor Ali Pate – Bauchi
Ekerikpe Ekpo – Akwa Ibom
Mohammed Idris – Nigeria
Olubunmi Tunji Ojo – Ondo
Dele Alake – Ekiti
Waheed Adebayo Adelabu – Oyo
John Eno – Profit Cross
Abubakar Kyari – Borno
Abdullahi Tijjani Gwarzo – Kano
Dr Mariya Bunkure – Kano
Isaac Salako – Ogun
Bosun Tijjani – Ogun
Tunji Alausa – Lagos
Tanko Sununu – Kebbi
Adegboyega Oyetola – Osun
Atiku Bagudu – Kebbi
Bello Matawalle – Zamfara
Ibrahim Geidam – Yobe
Simon Lalong – Plato
Lola Adejo – Lagos
Shuaibu Abubakar – Kogi
Tahir Mamman – Adamawa
Aliyu Sabi Abdullahi – Nigeria
Judge Ahmed Saidu – Gombe
Heneken Lakpobiri – Bayelsa
Father Maigari – Taraba
Zephaniah Jissalo – Abuja

Nínú ibojì òkú yìí làwa ti ń jẹun, sùn, ṣiṣẹ́, ẹ ṣàánú wa torí …

Ọrẹ Òtítọ́jù

Ṣé wọ́n ní àìrìnjìnà làì rí abuké ọ̀kẹ́rẹ́. Bí ẹ bá
gbọ́ tẹnu ẹlòmí-ìn ,bí èyì n kọ́?
“A ń lo ọ̀pọ̀lọpọ̀ wákàtí nínú ibojì yìí ju nínú ilé wa gangan lọ, bí a bá sì fẹ́ jẹun, a máa ń lo àwọn pálí táa fi sin àwọn òkú láti jókòó jẹun tàbí dùbúlẹ̀ tí a bá fẹ́ sùn”.

Ní ààrin gbùngbùn ibojì òkú ńlá tó wà ní ìlú yìí, ó ní àwọn géńdé ọkùnrin kan tí wọ́n ti fi ayé wọn jì fún ṣíṣe iṣẹ́ níbẹ̀.

Awọn ọkunrin yii to bii mẹtadinlogun ti wọn si maa n gbẹ ilẹ ibi itẹ, awọn kan naa lo maa n ba awọn eeyan sin oku bẹẹ si ni awọn ni wọn n gba ilẹ, ṣe itọju iboji okun Tundun Wada to wa ni ipinlẹ Kaduna lati ọpọlọpọ ọdun sẹyin.

Abdulwahid Abdulsalam to jẹ ẹni ọdun mẹtadinlọgọta jẹ ọkan lara wọn, o si sọ fun BBC pe oun ti ṣiṣẹ fun ọdun mẹẹdọgbọn bayii ti inu iboji oku si ti di ile oun.

Awọn oṣiṣẹ iboji oku
Abdulwahid ni ago meje abọ owurọ loun maa n fi ile oun silẹ lojoojumọ lati lọ bẹrẹ iṣẹ titi di alẹ si oun yoo to pada sile.

“Igba miran ti a ba ti pari iṣẹ lalẹ, awọn mii le pe wa wipe awọn fẹ gbe oku wa, bẹẹ si ni a o pa lilọ sile ti ayafi bi a ba sin ẹni naa tan.”

O ṣalaye pe iṣẹ yii jẹ iṣẹ ti awọn n ṣe lai ni ojulowo adehun iye owo oṣu wọn latọdọ ijọba ṣugbọn awọn ṣi n ṣe e lati gba ere lati ọrun wa.

“Idi ti a fi n ṣe iṣẹ yii ni pe ibi yii ni ibi isinmi ikẹhin fun gbogbo eniyan, a si tun n ṣe e nitori Ọlọrun.”

“Mo ni awọn mọlẹbi ti a sin sibi ati pe o ṣe e ṣe gan ko jẹ pe ibi yii naa ni wọn maa sin emi naa si nitorinaa, eleyi jẹ iṣẹ isin fun ara mi gan.”

“Nigba miran, lẹyin isinku, a o kan ṣi fila ori wa lati fi tọrọ agbe lọwọ awọn to wa lati sin oku lara eyi si la ti n fi bọ ara wa ati idile wa.”
Akẹgbẹ rẹ to tun jẹ ọga fun un lẹnu iṣẹ, Abdulaziz Ibrahim bẹrẹ iṣẹ yii ni ọdun mọkanlolọgbọn sẹyin o si sọrọ pe bi oun ṣe fi aye oun ji fun iṣẹ naa mu ki o wu oun bi ikankan ninu awọn mọ oun yoo ba le tọ ipasẹ oun.

“Inu mi yoo dun ki ọkan lara awọn ọmọ mi to ba fẹ ko ṣe iṣẹ yi toripe ohun to dara ni fun igbẹyin wọn”.

Abdulaziz ni wọn baba oun ati aburo baba oun sibẹ ti oun si maa n lọ bẹ oroori wọn wo lati gbadura fun wọn.

“nibi ni awọn naa ti ṣiṣẹ ki wọn to ku koda baba mi gan maa n wa ṣiṣẹ lasiko to ni ijamba kan lẹnu ibode ibi eyi to ja si iku rẹ.”

Awọn oṣiṣẹ iboji wa ke si ijọba atawọn ọlọdani lati nawọ iranwọ si wọn paapaa bo ṣe jẹ pe pupọ ninu irinṣẹ ti wọn n lo ni wọn maa n ya.

“Koda, sọburu ati diga yii, a maa n ya a wa sibi iṣẹ nitorinaa, a nilo iranlọwọ gidi lati le tẹsiwaju ninu iṣẹ yii.”

“Ilana yii ni a maa n gba sin ẹni to ba ti ku”
Gẹgẹ bi Abdulwahid ṣe ṣalaye, bi wọn ba ti gba ipe pe eeyan kan ku, wọn yoo tete bẹrẹ iṣẹ.

“Ohun akọkọ ni pe ẹni naa gbudọ jẹ musulumi niwọn igba to ti jẹ wipe iboji oki fun awọn musulumi ni eleyi lẹyin naa, a o bere lọwọ eeyan to pe wa lati sọ nipa iku ẹni naa fun wa lati bere boya oku naa jẹ ẹni to sanra tabi tiinrin”.

“Idi ti a fi maa n bere bi oku naa ṣe sanra si ati giga rẹ ni pe bi gbogbo eniyan ṣe yatọ naa ni oroori wọn naa yoo ṣe yatọ”.

O ni: “iṣẹ temi ni lati rii pe ohun gbogbo lọ bo ṣe yẹ nigba ti wọn ba si gbe oku naa de, a o gbe e sinu iboji.”

‘Fiimu ló máa ń tan àwọn èèyàn nípa àwọn oku’
Abdulaziz sọ pé kò sí nǹkan tó ń jẹ́ wípé oku ń wà láyé bí àwọn fíìmù ṣe máa ń ṣe àpèjúwe wọn, ó ní igbakiigba tí òun bá rí i òun kàn máa ń rẹrin ni.

“Ninu fíìmù, nígbà mìíràn ẹ o máa rí i ti òkú yóò máa lé ènìyàn, itanjẹ lásán ni gbogbo ẹ nítorípé lójú ayé gangan, kò sí nǹkan tó ń jẹ́ bẹ́ẹ̀.

“Mo ti ń ṣiṣẹ́ níbi láti Oṣù Keje ọdún 1992 mi ò sì tíì gbọ ìròyìn kankan tàbí rí nkànkan tó leè mú mi bẹru.”

Abdulaziz ni ọjọ́ kan tí òun kò le láyé láyé gbàgbé ni ọjọ́ tí ìjàǹbá pa èèyàn mejidinlogun tán yan-an-yan tí wọ́n ń rinrinajo tí wọ́n wá gbé oku gbogbo wọn wá sí ibojì òkú àwọn.

“Ó jẹ́ ọjọ́ tí mi ò le gbàgbé láyé lẹnu iṣẹ́ yìí. Ọjọ yẹn jẹ́ ọjọ́ aburú pẹlú bí àwọn obìnrin àti ọmọdé gan ṣe tún wà lára àwọn tó kú.”

Abdulwahid àti Abdulaziz ní yóò wu àwọn kí àwọn mọ̀lẹ́bí àwọn sin òkú àwọn sí ibojì Tundun Wadda lẹ́yìn tí àwọn bá dágbére fáyé gẹ́gẹ́ bí wọ́n ti ṣe lára àwọn mọ̀lẹ́bí wọn kan tí wọ́n ti sin síb.ẹ̀

Ìjọba ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́ fẹ́ẹ́ bẹ̀rẹ̀ ayẹyẹ ọdún eégún ọlọ́dọọdún

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àwọn àgbà bọ̀ wọ́n ní tẹni n tẹni, ìran ọlọ́jẹ̀ ló lẹ̀kún, olórò ló lawo.
Yàtọ̀ sí ọdún eégún tó máa ń wáyé lọdọọdun lásìkò tó yàtọ síra wọn nílùú kan sikeji káàkiri ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́, ìjọba Gómìnà Ṣeyi Mákindé ti pinnu láti ní ọdún eégún kan lọtọ tí yóó jẹ́ tìjọba.

Gbogbo àwọn atọkùn eégún tá a mọ̀ sí Alágbàáà jákè -jàdò ìpínlẹ̀ Ọ̀yọ́ ni wọ́n ti fara mọ́ ìpinnu ìjọba yìí nínú ìpàdé tí àwọn aṣojú ìjọba ṣe pẹ̀lú wọn l’Ojọbọ, ọjọ́ kẹta, oṣù kẹjọ, ọdún 2023 yìí.

Nígbà tó ń kéde ìpinnu ọhún fún gbogbo ayé gbọ́, Kọmiṣanna fétò ìròyìn, àṣà àti irinna afẹ níìpìnlẹ̀ Ọ̀yọ́, Ọ̀mọ̀wé Wasiu Ọlatubọsun, sọ pé ìjọba yóò ya ọjọ́ kan sọ́tọ̀ fún ọdún eégún, níbi tí gbogbo eégún ìpínlẹ̀ náà yóó ti máa dá àwọn lárayá, níbì kan náà, lọ́jọ́ kan náà.

Gẹ́gẹ́ bó ṣe sọ, “ Kí àwọn eégún máa fi eré dá àwọn èèyàn láyayá jẹ́ nǹkan ọ̀tun, èyí tí kò tí ì sírú ẹ̀ níbi kan rí lórílèdè yìí. Èyí yóò ṣàfihàn wa gẹ́gẹ́ bíi àwòṣe rere fáwọn ìpínlẹ̀ yòókù gẹ́gẹ́ bíi àkọmọ̀nà ìpínlẹ̀ yìí tó sọ pé

“Ajíṣe bíi Ọ̀yọ́ là á rí …”

“ Ṣíṣe irú nǹkan báyìí yóò jẹ́ ọ̀nà tí owó yóò fi máa wọlé sápò ìjọba, nítorí àwọn arìnrìn-àjò afẹ́ yóó lè máa kó owó wọn wá láti wòran àwọn eégún láti ilẹ̀ òkèèrè káàkiri”.

Yàtọ̀ sí pé gbogbo àwọn alágbàáà tó wà níbi ìpàdé ọhún ni wọ́n fara mọ́ ìpinnu ìjọba náà, gbogbo wọn ni wọ́n ti ṣèlérí pé àwọn yóó ṣàtìlẹ́yìn fún ìjọba lórí ìpinnu náà.