Dókítà ìbílè̩ tó ká’júè̩

Alagba Oriyomi Ajaweso̩ro̩ ni dokita ibile̩ ti aisan kankan kii de̩ru ba. Wo̩n ni gbogbo ailera ni Eledua n lo awo̩n fun lati se̩gun.
Dokita Ajaweso̩ro̩ ni koda awo̩n aisan ti a ki foju ri gan-an ko soro fun awo̩n lati sawari re̩.
Alagba yii wa gba awo̩n eniyan niyanju lati ma se dake̩ lori aisan tabi ailera wo̩n, nitori pe e̩ni to ba dake̩, ti ara re̩ maa n baa dake̩ ni.
E̩ kan si Dokita yii ni ipinle̩ Eko, adugbo tabo̩n-tabo̩n ni ilu Agege pe̩lu no̩mba yii – 07019218951.

Àwọn Olùwóde nílùú Ìbàdàn ṣe ìfẹ̀hónúhàn alátakò sí ìlérí Ààrẹ Tinubú

Ọlámídé Motúnráyọ̀

Ní Ọjọ́ Ajé Mọ́ńdè ọ̀ṣẹ̀ yìí, àwọn ogunlọ́gọ̀ èèyàn nílùú Ìbàdàn ló tú síta láti ṣe ìwọ́de fi tako bí ọ̀wọ́ngógó oúnjẹ ṣe gbòde káàkiri lórílẹ̀ èdè Nàíjíríà. Ìwọ́de yìí kìí ṣe àkọ́kọ́, irúfẹ́ ìwọ́de yìí ti wáyé ní àwọn ìpínlẹ̀ bíi Niger àti Kano nínú oṣù yìí.

Ìwọ́de náà bẹ̀rẹ̀ ní agbègbè Mọ́kọ́lá nílùú Ìbàdàn si àwọn agbègbè mìí ní ìrètí pé ohùn wọn yóò dé òkè lọ́dọ̀ Ìjọba.

Ariwo ebi wà ní ìlú, ebi ń pa wá ni ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn aráàlú mú bọ ẹnu, tí wọ́n sì ń nàka àbùkù sí Ààrẹ Bọ́lá Ahmed Tinubú pé ìlérí tó ṣe lásìkò ìpolongo ṣáájú ètò ìdìbò fún àwọn aráàlú kọ́ ló ń mú wá sí ìmúsẹ yìí. Bákan náà, ni wọ́n jẹ́ kó yé ìjọba pé ìfọ̀kànbalẹ̀ kò sí mọ́ nítorí ebi ti fẹ́ ṣe wọn lése.

Wọ́n lọgun pé gbogbo ìgbésẹ ìjọba Tinubú ló mú ìnira dání, tí kò sì fi ibi kankan tẹ́ aráàlú lọ́rùn láti ìgbà tó ti bọ́ sórí àlééfà ni ìnira, ebi, àti àìríjẹ ti dé”

Ọ̀kan lára àwọn olùfẹ̀hónùhàn sọ pé ìlérí tí ìjọba tí a dìbò fún ṣe ni pé àwọn yóò ran ará ìlú lọ́wọ́, wọn yóò sì sa gbogbo agbára wọn láti mú inú àwọn èèyàn dùn ṣùgbọ́n ó ṣe ni láànú pé láti ìgbà tí ìjọba yìí ti bọ́ sórí àlééfà níbí oṣù mẹjọ díẹ̀ sẹ́yìn ni ìnira, ebi, àìríjẹ ti bá aráàlú.

Olùfẹ̀húnúhàn mìí sọ pé “ìlànà tuntun tí ìjọba gbé wá báyìí ń mú ara ni aráàlú. Ó tẹ̀síwájú láti sàlàyé pé “Òṣìṣẹ́ ìjọba ni òun, tí òun sì wà ní ipele Kejìlá, àmọ́ tí òun kò ní nǹkan rere tí òun lè tọ́ka sí látàrí bí nǹkan ṣe gbówólórí ti ó sì le koko. Ó fi Bàbá rẹ̀ sàkàwé, ó ní nígbà tí ayé rọrùn fún mùtúmùwà tí Bàbá òun wà ní ipele kẹwàá lẹ́nu iṣẹ́ ni ó tí gbé nǹkan rere ṣe.”

Olùfẹ́húnúhan mìíràn ní gbogbo oúnjẹ pátá ló ti gbé owó lórí, tí ara sì ń ni gbogbo aráàlú lásìkò ìjọba yìí. Ó fẹ̀sùn kan ìjọba pé lásìkò tí wọ́n ṣe ìponlogo, wọn kò sọ pé bi nǹkan yóò ṣe rí rèé.

Ìgbìmọ̀ àpapọ̀ ọba níìpínlẹ̀ ògùn ní kí Olú Owódé lọ rọọ́kún nílé

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àwọn àgbà bọ̀,wọ́n ní bí a bá ṣòògùn ẹ̀tẹ̀ ,ọmọ ìyà ẹni la fi í dánwò, kí ọmọ baba le ròyìn ọ̀rọ̀ pẹ̀lú ẹ̀rù.
Ìgbìmọ̀ lọ́balọ́ba ní ìpínlẹ̀ Ògùn, ní abẹ́ adarí Aláké ti ìlú Ẹ̀gbá, Ọba Adédòtun Àrèmú Gbádébọ̀ ti ní kí Ọba Kọ́láwọlé Sówèmímó, Olú Owódé ti ìlú Owódé lọ rọọ́kún nílé fún oṣù Méjì.

Ìgbésẹ̀ yìí wáyé lẹ́yìn àsìkò díẹ̀ tí Ọba Sówèmímọ́ fi owó kọ́ ọrùn olórin Fújì, Wàsíù Àyìndé níta gbangba níbi ayẹyẹ kan.

Ìfofin de Ọba Sówèmímó náà wáyé lẹyìn ìpàdé olóoṣoṣù tí ìgbìmọ̀ àwọn lọ́balọ́ba ìpínlẹ̀ náà lọ́jọ́ Ẹtì.

Alága ìgbìmọ̀ lọ́balọ́ba náà, Olówu tí ìlú Òwu, Ọba Ọ̀jọ̀gbọ́n Saka Matemilola ní fífi òfin de Ọba náà wáyé lẹ́yìn tí àwọn Ọba ti gbé aṣemáṣe tí Ọba náà ṣe yẹ̀wò.

Olówu ní aṣemáṣe náà lòdì sí ìwà àwọn ọba nípínlẹ̀ Ògùn àti sí àṣà ilẹ̀ Yorùbá.

Nínú ọ̀rọ̀ tó bá akọròyìn sọ, Oba Kọ́láwọlé Sówèmímó ní òun gbà pé òun jẹ̀bi.

Ó ni òun kò mọ̀ pé ìwà bẹ́ẹ̀ kò dáára gẹ́gẹ́ bí ọba.

Ọba Kọ́láwọlé Sówèmímó ní òun faramọ́ ìdánidúró olóṣù méjì náà àti pé òun tọrọ àforíjìn lọ́wọ́ gbogbo ìgbìmọ̀ àwọn lọ́balọ́ba nípínlẹ̀ Ògùn àti Ẹ̀gbá lápapọ̀ lórí ìwà tí òun hù.

Bákan náà ló bẹ àwọn ọmọ Nàíjíríà láti máa bínú sí ìwà ìbàjẹ́ tí òun ṣe.

Ó ṣàlàyé pé ” Ìpinu àwọn ìgbìmọ̀ tẹ́lẹ̀ ni láti dá òun dúró fún oṣù mẹ́ta nítorí bí òun ṣe ná owó fún eléré kan. Ṣùgbọ́n nígbà tí wọ́n bi òun léèrè pé kí ni òun ní láti sọ, ó ní òun mọ̀; òun sì gbà pé òun jẹbi, ìdí rèé tí wọn fi din ìrọ́ọ́kún nílé òun kù sí oṣù méjì”.

“Ọba Sówèmímọ́ ní òun kò ní nǹkan láti sọ, ju pé ọmọ tí a bá nífẹ̀ sí ni a má ń bá wí. Ó ní ohun tí àwọn ìgbìmọ̀ Ọba sọ ní òun tẹ̀lé.”

Ọ̀gbẹ́ni Ọláwuyì tí Kìnìún gbẹ̀mí rẹ gbakú oníkúkú ni—-Alukoro

Ọlámídé Motúnráyọ̀

Ní ọjọ́ Ajé Mọ́ńdè, ọjọ́ Kọkàndínlógún oṣù Kejì Ọdún 2024. Ni ìròyìn ikú ọkùnrin akọ́ṣẹ́mọṣẹ́ nínú ìmọ̀ títọ́jú ẹranko lọ́nà ìgbàlódé (Veterinary Technologist) ní Fásitì ifẹ̀, ẹni tí ọ̀kan lára àwọn Kìnìún tó ń fún lóúnjẹ gbẹ̀mí rẹ̀.

Olóògbé ti lo ogún ọdún níbi iṣẹ́, ó sì ti lé ọdún mẹ́wàá tí Olóògbé Ọlábọ̀dé Ọláwuyì ti ń ṣàkóso ọgbà tí wọ́n ń kó àwọn ẹranko pamọ́ ṣe lọ́jọ̀ sí nínú Fásitì ilé ifè.

Lọ́sàn-án ọjọ́ Mọnde, ni ìṣẹ̀lẹ̀ náà ṣẹlẹ̀ lásìkò tọ́kùnrin olóògbé náà ń fún Kìnìún kan tó jẹ́ ọmọ ọdún mẹ́sàn-án lóúnjẹ nínú ọgbà Fásitì ilé ifẹ̀. Lójijì ni kìnìún ọ̀hún pajúdà si olóògbé, tó sì fà á ya pẹ́rẹpẹ̀rẹ.

Alukoro Fásitì Ọbáfẹ́mi Awólówò nílùú Ilé-Ifè Abíọ́dún Ọlárenwájú ṣọ pé ìṣẹ̀lẹ̀ tó ṣokùnfà ikú Olóògbé Ọlábọ̀dé Ọláwuyì ẹni tí Kìnìún pa jẹ́ ìbànújẹ ọkàn fún gbogbo òṣìṣẹ́ àti akẹ́kọ̀ọ́ Fásitì náà.

Ó ní ikú oníkú ni Olóògbé Ọlábọ̀dé Ọláwuyì gbà kú, látàrí pé kìí ṣe Olóògbé Ọlábọ̀dé Ọláwuyì ni Kìnìún náà dojú ìjà kọ.
Ó ní Arábìnrin kan tó jẹ́ òṣìṣẹ́ inú ọgbà ẹranko ni Kìnìún náà dojú ìjà kọ. Èyí ni olóògbé rí tó mú kí Olóògbé tiraka láti gba Arábìnrin náà sílẹ̀ lọ́wọ́ Kìnìún náà, àmọ́ lójú ẹsẹ̀ ni Kìnìún náà pa ojú dà sí Olóògbé Ọlábọ̀dé Ọláwuyì tó sì pa á pátápátá.

Alukoro Abíọ́dún tẹ̀síwájú nínú ọ̀rọ̀ rẹ̀, ó ṣàlàyé pé àwọn òṣìṣẹ́ méjèèjì kò ṣẹ̀ṣẹ̀ máa fún Kìnìún náà lóúnjẹ ṣùgbọ́n, ìlẹ̀kùn kan ni kò tìì tán lákòkó tí wọ́n fún Kìnìún náà lóúnjẹ ló fi ráyè láti já.

Àwọn aláṣẹ ilé ẹ̀kọ́ Fásitì Ọbáfẹ́mi Awólówò, ti sọ kọ́kọ́rọ́ sí gbàgede ọgbà ẹranko tó wà ní ọgbà ilé
ẹkọ náà lẹ́yìn tí kìnìún náà ṣekúpa ẹni tí ó ń tọ́jú rẹ̀.

Alukoro Abíọ́dún Ọlárenwájú ní àwọn ń dúró de ẹbí Olóògbé Ọlábọ̀dé Ọláwuyì láti mú ọjọ́ tí wọn yóò ṣe ètò ìsìnkú Olóògbé náà.

Àwọn akọ̀ròyìn tó lọ síbi ìkẹ́dùn náà ní ojú ìjà ni àwọn ẹbí olóògbé náà gbé pàdé wọn nígbà tí àwọn fẹ́ gba ọ̀rọ̀ sílẹ̀ lẹ́nu won. Wọn kò fi ààyè sílẹ̀ fún ohunkóhun rárá.

Kìnìún fa òṣìṣẹ́ Fásitì OAU ya lẹ́yìn ọdún mẹ́sàn-án tó ti ń fún-un ní oúnjẹ

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àrọwà wo ni ká pa báyìí fún ẹni tí kìnìún pa mọ̀lẹ́bí rẹ̀ jẹ ní bí
òṣìṣẹ́ ilé-ẹ̀kọ́ Fásitì
Obafemi Awolowo nílùú Ilé Ife, Olabode Olawuyi, ṣe pàdánù ẹ̀mí rẹ̀ ṣọ́wọ́ kìnìnú tó ti ń sìn fun ọdún mẹ́sàn án.

Àtẹ̀jáde tí agbẹnusọ ilé ẹ̀kọ́ Fásitì náà, Abiodun Olarewaju fi lédè fún àwọn akọ̀ròyìn, Olawuyi ló jẹ́ onímọ̀ nípa ẹranko, tó sì ti ń bá ilé ẹ̀kọ́ náà ṣiṣẹ́ fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún ní ẹ̀ka ilé ẹ̀kọ́ tó ń mójútó àwọn ẹranko nínú igbó, ‘Zoo’.

Olarewaju ní kìnìnú, tó jẹ́ ẹni ọdún mẹ́sàn án, kọlu Olawuyi lásìkò tó ń fún un ní oúnjẹ ní gbàgede ẹranko tó wà nínú ilé ẹ̀kọ́ Fásitì Obafemi Awolowo.

Gẹ́gẹ́ bí Olarewaju ṣe ṣàlàyé, gbogbo òṣìṣẹ́ yòókù tó wà ní ibi tí ìṣẹ̀lẹ̀ náà ti wáyé sa gbogbo akitiyan àti agbára wọn láti dóòlà ẹ̀mí Olawuyi ṣùgbọ́n ẹranko kininu náà ti gba ẹ̀mí lẹ́nu ọ̀gá wọn.
“ Kété tí ìṣẹ̀lẹ̀ náà ṣẹlẹ̀ ni a fi tó Ọ̀gá àgbà Fásitì, Ọ̀jọ̀gbọ́n Adebayo Simeon létí, tó sì ní láti kúrò níbi ìpàdé tó ń darí láti lọ wo ohun tó wáyé níbẹ̀ .

“Ọ̀gá àgbà Fásitì pàṣẹ pé kí gbogbo ẹ̀ka ìlera tó wà ní ilé ẹ̀kọ́ sáà akitiyan wọn láti dóòlà ẹ̀mí Olawuyi ṣùgbọ́n pàbó ló jásí.

“Ìsẹ̀lẹ̀ yìí ló fà á tí a fi gba ẹ̀mí ẹranko kìnìnú ọ̀hún.

“Olawuyi tí ń tọjú àwọn kìnìnú yìí láti ọdún mésàn án sẹ́yìn ṣùgbọ́n ó bani lọ́kàn jẹ́ pé kininu náà ṣekúpa ẹni tó ti ń fún wọn ní oúnjẹ jẹ.

“ Àwọn aláṣẹ Fásitì ti ránṣẹ́ ìbánikẹ́dùn sí àwọn mọ̀lẹ́bí olóògbé, tó sì rọ̀ wọ́n láti gbà pé àmúwá Ọlọ́run ni.”

Olarewaju wá fikun pé Ọ̀gá Fásitì ti pàṣẹ pé kí ìwádìí lórí ohun tó ṣokùnfa ikú Olabode Olawuyi bẹ̀rẹ̀ ní kíákíá .

‘Bàbá ọmọdé, bàbá àgbà, èèyàn ńlá ni Jimi Solanke tó di olóògbé’

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àwáyé è kú kan kò sí, ayé lọjà, ọ̀run yìí nibùgbé fún kóówá.
Ìràwọ̀ nlá já lókè erin ṣubú lọ́jọ́ Ajé, ọjọ́ karùn-ún, oṣù Kejì, ọdún 2024, bí àgbà olukọtan, asọ̀tàn, olórin ìbílẹ̀, akéwì tó tún jẹ́ àgbà òṣèré, Alàgbà Jimi Solanke ṣe dáṣọrọ̀gún lẹ́ni ọdún méjìlélọ́gọ́rin.
Lásìkò tó ń bá akọ̀ròyìn sọrọ níi Ilé olóògbé tó wà nílùú Ipara, ní ìpínlẹ̀ Ògùn, ìyàwó rẹ̀, Oluwatoyin Sename, sọ pé Ọmọ Ọlọ́run ni òun má ń pe ọkọ òun, nítorí pé inú rẹ̀ mọ́, ẹni tó bẹ̀rù Ọlọ́run ni, tí kìí fẹ́ se nǹkan tí kò tọ .

“Mi ò lè sọ bí ikú rẹ̀ ṣe rí ní ara mi, nítorí pé alájọrò mi ni.

“ Ọlọ́run nìkan ni mo ń wò lójú báyìí, nítorí pé Jimi ni ọlọ́rọ̀ kan ṣoṣo tí mo ní.”

Bákan náà ọba ìlú Iapara, Ọba Taiwo Taiwo sọ pé Bàbá Amúlùúdùn ìlú Ipara ló jẹ́.

Ọba Taiwo sọ pé Bàbá tó gbé ògo ìlú náà ga ni Solanke jẹ́ nígbà ayé rẹ̀.

Ó ní àwọn nǹkan tí olóògbé ṣe sí ìlú Ipara, kò ṣe é fi ẹnu sọ tán.

Ẹ̀wẹ̀, ọ̀kan lára àwọn ọmọ olóògbé, Tioluwalope Atoyebi sọ fún akọroyin pé, bàbá tó mọ iyì ọmọ títí di ọjọ́ ikú ni.

“ Lóòótọ́ ni mo ti lọ sílé ọkọ, àmọ́ bàbá mi ṣì má a ń se mi bí ẹni pé mo ṣì wà lábẹ́ wọn.”

Àwọn ẹbí olóògbé Jimi Solanke sọ pé ẹni tí orúkọ rẹ̀ kò lè parun láíláí ni, nítorí pé ọ̀pọ̀ èèyàn ni ìran yìí àti ìran tó ń bọ̀ ni yóó sì lo àwọn iṣẹ́ rẹ̀ nínú ìwádìí ìmọ ìjìnlẹ̀ wọn.

Fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ tó wo àwọn eré orí ìtàgé bíi Kurunmi àti Ovonramwen Nogbaisi tí Ola Rotimi kọ, Death and the King’s Horseman ti Wole Soyinka kọ àti bẹ́ẹ̀ bẹ́ẹ̀ lọ, wọ́n mọ pé gbagada ni ojú Jimi solanke wà nínú àwọn eré náà torí òun ni ó kó ipa tó tóbi jùlọ nínú wọn.

Ó ti lé ní àádọ́ta ọdún tó ti lò nínu iṣẹ́ tíátà nípa gbígbé àṣà ìbílẹ̀ Yorùbá àti agbègbè rẹ̀ ga.

Ìlú Èkó ni wọ́n bí Solanke sí ní ọdún 1942.

Ní ẹ̀ka ti orin, ọ̀pọ̀lọpọ̀ orin àti orin ìtàn ni Bàbá Solanke ti kọ àti èyí tí kò tilẹ̀ tíì gbé jáde rárá rárá.

Àwọn orin ọmọdé náà kò gbẹ́yìn níbẹ̀ gẹ́gẹ́ bí ohun bàbá Solanke ṣi ṣe n dán kooroko nínú orin yìí

Ó súnmọ́ kí ẹgbẹ́ òṣìṣẹ́ má bèèrè fún N1m gẹ́gẹ́ bí owó oṣù òṣìṣẹ́ tó kéré jùlọ – NLC

Gbọ́láhàn Quseem

Aarẹ ẹgbẹ oṣiṣẹ NLC, Joe Ajaero ti sọ pe afaimọ ki ẹgbẹ oṣiṣẹ ma beere fun miliọnu kan naira gẹgẹ bi owo oṣu oṣiṣẹ to kere julọ ti ayipada ko ba ba ọwọngogo nnkan to gbode ni Naijiria.

Nigba ti o n sọrọ lori ẹrọ amohunmaworan Arise TV, Ajaero ni bi nnkan ba ṣe wọn si lo ma sọ iye ti ẹgbẹ NLC yoo beere gẹgẹ bi owo oṣu oṣiṣẹ to kere julọ lọwọ ijọba.

Ajaero ni lati igba ti Aarẹ Bola Tinubu ti gori aleefa gẹgẹ ni aarẹ Naijiria ni nnkan ti bẹrẹ si ni gbowo lori lẹyin ti ijọba yọ iranwọ ori owo epo bẹntiroolu tan.

“Oṣeeṣe ki a beere fun miliọnu kan naira gẹgẹ bi owo oṣu oṣisẹ to kere julọ tori ohun ti ẹgbẹ oṣisẹ yoo beere fun yoo da lori ohun to n ṣẹlẹ lọwọ lawujọ.

Ti ẹ o ba gbagbe, ẹgbẹrun lọna igba naira ni a n beere fun tẹlẹ, amọ, dọla kan ko ju ẹgbẹrin si aadọrun naira lọ nigba naa.

Bi a ṣe n sọrọ lọwọ lonii, dọla kan ti di ẹgbẹrun kan ati irinwo naira tabi ju bẹẹ lọ.

Baagi raisi kan bayii ti to ẹgbẹrun lọna ọgọta si aadọrun naira.

O kere tan apo agbado kan ti to ẹgbẹrun lọna mẹrindinlọgọta tabi ju bẹẹ lọ gan.

Ounjẹ ti wọn gogo ko ṣe ra mọ lọja, ṣe owo oṣu ti ko ni to wọ ọkọ lọ sibi iṣẹ fun ọsẹ kan ni ki a wa beere lọwọ ijọba ni?

NI bayii, o ti yẹ ki ijọba apapọ ṣe ifilọlẹ igbimọ kan ti yoo ṣiṣẹ ọrọ ẹkunwo owo oṣu awọn oṣiṣẹ tori ipari oṣu Kẹrin yii ni opin yoo de ba owo oṣu oṣiṣẹ to kere julọ ti a n gba lọwọ bayii.

Ijọba ṣẹṣẹ gbe igbesẹ yii ni, ohun ti o ti yẹ ki ijọba ṣe lati bi oṣu mẹfa sẹyin, ki ijiroro si ti bẹrẹ laarin ẹgbẹ oṣiṣẹ ati ijọba,’’ Ajaero lo sọ bẹẹ.

Ẹgbẹ oṣisẹ NLC ati TUC lo jọ fun ijọba apapọ ni gbedeke ọjọ mẹrinla ni Ọjọbọ to kọja lati wa nnkn ṣe lori adehun onikoko mẹrindinlogun ti ijọba ati ẹgbẹ oṣiṣẹ jọ buwọlu ni oṣu Kẹwaa ọdun 2023.

Adehun naa da lori ọna lati mu igbaye-gbadun bawọn oṣisẹ latari ọwọngogo epo bẹntiroolu, owo naira ti ko gbewọn mọ ati ọwọngogo nnkan to gbode kan.

Àfihàn ìgbà tí Nàìjíríà sé àṣekágbá ìdíje Afcon, àmọ́ tó bọ́ mọ́ wọ́n lọ́wọ́

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ní alẹ́ ọjọ́ Àìkú, ọjọ́ Kọkànlá oṣù Kejì ọdún 2024 ni ìdíje ife ẹ̀yẹ ilẹ̀ Adúláwọ̀, African Cup of Nations (AFCON) wá sópin bí orílẹ̀ èdè Ivory Coast ṣe gbo ewúro sójú ikọ̀ agbábọ́ọ̀lù Nàìjíríà pẹ̀lú góòlù méjì sí ẹyọ̀kan.

Super Eagles ló kọ́kọ́ ń léwájú nínú ìfẹsẹ̀wọnsẹ̀ náà nígbà tí balógun ikọ̀ agbábọ́ọ̀lù Nàìjíríà, Troost-Ekong mi àwọ̀n àwọn Erinlákátabú ti Ivory Coast.

Àmọ́ níṣe ni ọ̀rọ̀ bá ẹ̀yìn yọ nígbà tí Frank Kessie kọ́kọ́ fi orí sọ góòlù sáwọ̀n Nàìjíríà, tí Sebastien Haller náà sì tí fi òmíràn lé nígbà tó ku ìṣẹ̀jú mẹ́sàn-án kí ìfẹsẹ̀wọnsẹ̀ náà parí.

Ìdíje náà parí pẹ̀lú góòlù méjì sódo tí Nàìjíríà sì pàdánù láti gba ife ẹ̀yẹ náà fún ìgbà kẹrin lẹ́yìn tí wọ́n ti gbà á kẹ́yìn lọ́dún 2013.

Èyí ló ti ń fa awuyewuye láàárín àwọn ọmọ Nàìjíríà pé ọ̀pọ̀ ìgbà ni Nàìjíríà ti kópa ní ìpele àṣekágbá AFCON ṣùgbọ́n tí wọn kò gbà á ju ẹ̀ẹmẹta lọ.

Ìgbà kẹjọ rèé tí Nàìjíríà yóò kópa níbi àṣekágbá ìdíje ìfẹsẹ̀wọnsẹ̀ AFCON àmọ́ tí wọ́n fìdí rẹmi ní ìgbà márùn-ún.

Ní ọdún 1980, 1994 àti 2013 ni Nàìjíríà gba ife ẹ̀yẹ AFCON láti ìgbà tí wọ́n ti ń kópa nínú ìdíje náà.

Bákan náà ni wọ́n ti pàdánù rẹ̀ lọ́dún 1984, 1988, 1990, 2000 àti 2024 lẹ́yìn tí wọ́n dé abala àṣekágbá ìdíje ọ̀hún.

Ní ọdún 1963 ni Naijiria kópa nínú ìdíje AFCON fún ìgbà àkọ́kọ́ láti ìgbà tí ìdíje náà ti bẹ̀rẹ̀ lọ́dún 1957.

Lẹ́yìn ọdún mẹ́tàdínlógún tí Naijiria ti ń kópa nínú ìdíje ife ẹ̀yẹ ilẹ̀ Adúláwọ̀ náà ni wọ́n tó dé abala àṣekágbá rẹ̀ fún ìgbà àkọ́kọ́ lọ́dún 1980.

Nàìjíríà ni ó ṣe agbátẹrù ìdíje náà tí wọ́n sì gba ife ẹ̀yẹ ọ̀hún mọ́ orílẹ̀ èdè Algeria tí wọ́n jọ kojú ara wọn lọ́wọ́.

Orílẹ̀ èdè Morocco ni Naijiyria bá gbá ní abala tó kángun sí àṣekágbá kí wan tó pàdé Algeria ní abala tó kẹ́yìn nínú ìdíje ọ̀hún.

Segun Odegbami ló gbá góòlù mẹ́ta tí wọ́n fi na Algeria, tó sì gba àmì ẹ̀yẹ pé òun ló gbá bọ́ọ̀lù sínú àwọ̀nọ̀ jùlọ nínú ìdíje náà.

Ìjákulẹ̀ bẹ̀rẹ̀ fún Nàìjíríà lẹ́yìn tí wọ́n gba ife ẹ̀yẹ ọdún 1980 yìí tán nígbà tí wọ́n pàdé orílẹ̀ èdè Cameroon ní ipele àṣekágbá.

Orílẹ̀ èdè Ivory Coast ló gbàlejò AFCON lọ́dún 1984 tí Nàìjíríà sì móríbọ́ wọ ipele àṣekágbá níbi tí wọ́n ti kojú orílẹ̀ èdè Cameroon.

Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé Nàìjíríà ló kọ́kọ́ jẹ góòlù kan látọwọ́ Muda Lawal níbi ìfẹsẹ̀wọnsẹ̀ náà lọ́dún lọ́hùn-ún, góòlù mẹ́ta ni Cameroon fi dá padà fún Nàìjíríà láti gba ife ẹ̀yẹ náà.

Ọdún mẹ́rin lẹ́yìn rẹ̀ ni àwọn orílẹ̀ èdè méjéèjì yìí tún pàdé níbi àṣekágbá AFCON ní orílẹ̀ èdè Morocco lọ́dún 1988 tí Cameroon tún gba ife ẹ̀yẹ náà mọ́ Nàìjíríà lọ́wọ́.

Ìfẹsẹ̀wọnsẹ̀ àṣekágbá ọdún 1988 náà ní kọ́nú n kọ́họ kan nínú díẹ̀ nítorí adarí ayò, ọmọ orílẹ̀ èdè Mauritanian, Sarr tó darí ìdíje náà wọ́gilé góòlù tí Henry Nwosu kọ́kọ́ jẹ.

Àtúnwò ìdíje náà padà fi hàn pé góòlù náà jẹ àmọ́ ẹ̀pa ò bóró mọ́ fún Nàìjíríà lẹ́yìn tí wọ́n ti fọn fèrè pé Cameroon ló jáwé olúborí ìdíje náà pllú góòlù kan sí òdo.
Ọdún 1994 ni ọmọ elépo Nàìjíríà tún ìgò wọn fọ̀ nígbà tí wọ́n gba ife ẹ̀yẹ náà fún ìgbà kejì lẹ́yìn tí wọ́n na orílẹ̀ èdè Zambia níbi àṣekágbá náà pẹ̀lú góòlù méjì sí ẹyọ̀kan.

Ìgbà ọ̀tun lágbo eré bọ́ọ̀lù ni ọdún 1994 jẹ́ fún Nàìjíríà nítorí ọdún yìí gan ni wọ́n kọ́kọ́ kópa níbi ìdíje ife ẹ̀yẹ àgbáyé fún ìgbà àkọ́kọ́ tí wọ́n sì tún móríbọ́ kúrò ní abala àkọ́kọ́ ìdíje náà.

Lẹ́yìn tí Nàìjíríà gba ìdíje AFCON 1994 tán ni gbogbo nǹkan tún dá gbáhú fún wọn bí wọ́n kò ṣe kópa nínú ìdíje AFCON tọdún 1996 tí South Africa ṣe agbétẹrù rẹ̀ àti ọdún 1998 tí Burkina Faso gbàlejò nítorí ipa tí ìròyìn ní ìjọba tó wà lóde nígbà náà kó lórí ìdíje náà ṣáájú ìdíje 1996

Nígbà tí Nàìjíríà ma padà sórí pápá lọ́dún 2000, wọ́n ri dájú pé àwọn tún dé abala àṣekágbá bákan náà àmọ́ tí Cameroon tún já wọn kulẹ̀ láti tún gba ife ẹ̀yẹ náà.

Cameroon gan ló gba àlejò ìdíje yìí lọ́dún 2000 yìí tí Nàìjíríà sì fi gbogbo ẹ̀mí wọn gba ìfẹsẹ̀wọnsẹ̀ ọ̀hún tó fi parí pẹ̀lú góòlù méjì méjì.

Pẹnáritì ló parí ìfẹsẹ̀wọnsẹ̀ náà àmọ́ Super Eagles pàdánù láti gba ife ẹ̀yẹ ọ̀hún látàrí bí Kanu Nwankwo àti Victor Ikpeba kò gba bọ́ọ̀lù wọn sínú àwọ̀n.

Èyí túmọ̀ sí pé orílẹ̀ èdè Cameroon ni Nàìjíríà fìdí rẹmi sí lọ́wọ́ ní ẹ̀ẹmẹta nínú ìgbà márùn-ún tí wọ́n pàdánù àṣekágbá ìdíje AFCON.

Ọdún 2013 ni Nàìjíríà tún móríbọ́ wọ ipele àṣekágbá ìdíje AFCON nígbà tí South Africa tún gbàlejò ìdíje náà.

Burkina Faso ni Nàìjíríà bá wàákò tí wọ́n sì nà wọ́n pẹ̀lú góòlù kan sí òdo èyí tí Sunday Mba jẹ fún Super Eagles.

Stephen Keshi, tó jẹ́ agbábọ́ọ̀lù Super Eagles lásìkò tí Nàìjíríà gba ife ẹ̀yẹ AFCON ọdún 1994 ni akọ́nimọ̀ọ́gbá tó gba ife ẹ̀yẹ náà fún Nàìjíríà lọ́dún 2013.

Ọdún mọ́kànlá lẹ́yìn tí Nàìjíríà gba ife ẹ̀yẹ AFCON fún ìgbà kẹta pẹ̀lú ìrètí pé wọn yóò gba ìkẹrin ni orílẹ̀ èdè Ivory Coast kò jẹ́ kí àlá wọn wá sí ìmúṣẹ lọ̀dún 2024.

Ivory Coast tó gbàlejò ìdíje náà ló gba ife ẹ̀yẹ ọ̀hún pẹ̀lú góòlù méjì sí ẹyọ̀kan.

Àsekágbá bọ́ọ̀lù Super Eagle : Ọ̀rọ̀ bí ìmò̩ràn fún àwọn ọmọ Naijiria tí wọn bà ní ẹ̀jẹ̀-ríru.

Gbọ́láhàn Quseem

Kọmiṣanna tẹlẹ fun eto igbokegbodo ọkọ ati iṣẹ ode nipinlẹ Ọṣun, Ọnarebu Rẹmi Ọmọwaiye, ti rawọ ẹbẹ si gbogbo awọn ọmọ Naijiria ti wọn ni aisan ẹjẹ-riru lati ma ṣe wo aṣekagbaa bọọlu AFCON ti yoo waye laarin ikọ agbabọọlu orileede Naijiria ati ti orileede Cote D’ivoire, lọjọ Aiku, Sannde to n bọ yii.
Eleyii ko ṣẹyin bi iroyin ṣe n lọ kaakiri nipa awọn eeyan ti wọn gbẹmi-in mi lẹyin idije to kangun si aṣekagba to waye laarin Super Eagles ati Bafana Bafana, ti orileede South Africa, l’Ọjọbọ, ọjọ keje, oṣu Keji, ọdun yii.
Bi ọkunrin oloṣelu kan, Dokita Cairo, ṣe ku nipinlẹ Delta, naa ni ọkunrin oniṣowo kan to jẹ ọmọ orileede Naijiria ku lorileede Cote D’ivoire. Bakan naa ni agunbanirọ kan to n sinru ilu ni Kaduna gbẹmi mi, ọrọ naa ko si yọ igbakeji akọwe Poli Kwara silẹ.
Iku gbogbo wọn ni awọn dokita oyinbo lọdii rẹ mọ bi aya wọn ṣe ja ju lasiko ti ere bọọlu naa n lọ lọwọ pẹlu ifunpa giga ti wọn ti ni tẹlẹ.
Latari idi eyi, Ọnarebu Rẹmi Ọmọwaiye sọ pe ohun to ṣẹlẹ lọjọ Wẹsidee yẹn ko tun gbọdọ ṣẹlẹ lonii nibikibi, idi niyi ti onikaluku fi gbọdọ mọ iwọn ara rẹ.
O ni ṣe loun gan-an bẹrẹ si i gbọn latinu, lasiko ti rẹfiri sọ pe ki awọn Bafana Bafana gba bọọlu goli-wo-mi-n-gba-a sinu awọn (net) Super Eagles lọjọ naa.
Ọmọwaiye sọ siwaju pe dipo ki awọn ti wọn ni ẹjẹ-riru wo bọọlu ọjọ Sannde yii, ṣe ni ki wọn fara balẹ wo atungba rẹ lẹyin ti wọn ba ti gbọ abajade ere bọọlu naa.