A ò bá ohun ìgbéṣùmọ̀mí lára Nnamdi Kanu -Ẹlẹ́rìí tí DSS pè

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ọ̀kan lára àwọn olùjẹ́rìí DSS lórí ẹjọ́ ẹni tó ń pè fún ìdásílẹ̀ orílẹ̀ èdè Biafra, Nnamdi Kanu ti sọ fún ilé ẹjọ́ pé àwọn kò bá nǹkankan tó níí ṣe pẹ̀lú ìgbéṣùmọ̀mí lọ́wọ́ rẹ̀ nígbà tí wọ́n lọ nawọ́ gan lọ́dún 2015.

Olùjẹ́rìí kan tó pé ara à rẹ ní AAA sọ èyí nígbà tó ń dáhùn ìbéèrè lọ́wọ́ agbẹjọ́rò Nnamdi Kanu, Kanu Agabi.

Ọ̀gbẹ́ni AAA ti ṣáájú sọ̀rọ̀ ní ọgbọ̀n ọjọ́, oṣù Kẹrin, ọdún 2025 tó sì ṣàlàyé bí wọ́n ṣe mú Nnamdi Kanu àti obìnrin kan ní ilé ìtura Golden Tulip Hotel tó wà ní ìpínlẹ̀ Eko.

Nígbà tí agbẹjọ́rò Nnamdi Kanu ń bèèrè ọ̀rọ̀ lọ́wọ́ AAA lọ́jọ́ Ẹtì pé ṣe wọ́n bá ohun tó jọ mọ́ ti agbéṣùmọ̀mí lọ́wọ́ Kanu nígbà tí wọ́n mu, ó sọ pé rárá.

Ọ̀gbẹ́ni AAA fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé àwọn ṣe àyẹ̀wò fóònù Nnamdi Kanu nígbà tí wọ́n mu tán àmọ́ àwọn kò gbé àbọ̀ ìwádìí náà síta nítorí pé àwọn rò pé kò ní nǹkankan ṣe pẹ̀lú ìgbẹ́jọ náà.

Ó fi kun pé àwọn ní ẹ̀rí pé Nnamdi Kanu ní nǹkan ṣe pẹ̀lú ọ̀rọ̀ ìpèníjà ààbò tó ń wáyé ní ẹkùn ìlà oòrùn Nàìjíríà.

Bákan náà ni Agabi tún bèèrè lọ́wọ́ AAA pé ṣe gbogbo ìpànìyàn tó ń wáyé ní Kaduna, Zamfara, Plateau àti Benue ní ìbáṣepọ̀ pẹ̀lú ìpè fún ìdásílẹ̀ orílẹ̀ èdè Biafra tó sì dáhùn pé rárá.
Olùjẹ́rìí náà tún sọ pé òun kò mọ ẹnìkankan tó tún ń jẹ́jọ́ ìgbéṣùmọ̀mí lórí ìpè fún ìdásílẹ̀ Biafra pẹ̀lú Nnamdi Kanu ní Nàìjíríà àmọ́ òun mọ̀ pé Simon Ekpa tó jẹ́ alátìlẹyìn fún Kanu ń kojú ìgbéjọ́ ní Finland.

“Mo mọ̀ pé DSS ń gbé ìgbésẹ̀ láti gbe padà sí Nàìjíríà láti wá kojú ìgbẹ́jọ́ rẹ̀ níbí.”

Ó ní àwọn fídíò wà tó ṣàfihàn bí Nnamdi Kanu ṣe ń sọ fáwọn èèyàn láti máa ṣe ìkọlù, kí wọ́n sì máa ba àwọn dúkìá tó jẹ́ ti ìjọba jẹ́.

Àmọ́ nígbà tí agbẹjọ́rò Kanu tún bèèrè lọ́wọ́ rẹ̀ pé ṣe wọ́n ti mú ẹnikẹ́ni tó ń ba dúkìá jẹ́ nítorí àṣẹ tí Nnamdi Kanu fún wọn, ọ sọ pé rárá.

Adájọ́ tó ń gbọ́ ìgbẹ́jọ́ náà, James Omotosho sún ìgbẹ́jọ́ náà sí ọjọ́ Kẹfà, Keje àti Kẹjọ, oṣù Karùn-ún fún ìtẹ̀síwájú ìgbẹ́jọ́ náà.

Omotosho ṣèlérí láti ri pé ìgbẹ́jọ́ náà yá kíákíá nítorí ó ti ọdún mẹ́wàá tí ìgbẹ́jọ́ náà ti bẹ̀rẹ̀.

Kanu, olórí àwọn tó ń pè fún ìdásílẹ̀ Indigenous People of Biafra (Ipob), ikọ̀ kan ní ẹkùn ìlà oòrùn Nàìjíríà tó ń pè fún ìdásílẹ̀ orílẹ̀ èdè wọn.

Àmọ́ ìjọba Nàìjíríà ti kéde wọn gẹ́gẹ́ bí ẹgbẹ́ agbéṣùmọ̀mí.
Ẹ̀sùn kìíní: Sọ pé Nnamdi Kanu, gẹ́gẹ́ bí ọmọ ẹgbẹ́ àti adarí Ipob wu ìwà ìgbéṣùmọ̀mí tako ìjọba Nàìjíríà nípa ṣíṣe ìkéde tó le ní ipa lórí aráàlú.

Ẹ̀sùn kejì: Sọ pé Nnamdi Kanu, gẹ́gẹ́ bí ọmọ ẹgbẹ́ àti adarí Ipob wu ìwà ìgbéṣùmọ̀mí tako ìjọba Nàìjíríà nípa sísọ fún àwọn aráàlú láti máa jòkòó sílé lọ́jọ́ iṣẹ́.

Ẹ̀sùn kẹta: Sọ pé Nnamdi Kanu kéde ara à rẹ gẹ́gẹ́ bí ọmọ ẹgbẹ́ àti adarí Ipob lẹ́yìn tí ìjọba ti fòfin dè wọ́n.

Ẹ̀sùn kẹrin: Sọ pé Nnamdi Kanu ṣe ìkéde níbi tó ti ń ṣe àtìlẹyìn fáwọn èèyàn láti máa pa ẹ̀ṣọ́ ààbò Nàìjíríà.

Ẹ̀sùn karùn-ún: Sọ pé Nnamdi Kanu ṣe ìkéde níbi tó ti ń sọ fún àwọn ẹgbẹ́ rẹ láti máa ṣe ìkọlù sáwọn ọlọ́pàá Nàìjíríà.

Ẹ̀sùn kẹfà: Sọ pé Nnamdi Kanu ṣe ìkéde níbi tó ti ń ṣe àtìlẹyìn fáwọn èèyàn láti máa ìkọlù sáwọn ohun ìní ìjọba àpapọ̀ tó wà ní ìpínlẹ̀ Eko.

Ẹ̀sùn keje: Sọ pé Nnamdi Kanu gbé rédíò kan tí wọ́n mọ̀ sí Tram 50L wọ Nàìjíríà tó sì gbe pamọ́ sí Ubulisiuzor ní ìjọba ìbílẹ̀ Ihiala ní ìpínlẹ̀ Anambra.

Lórí pé àwọn akẹ́kọ̀ọ́ fìdí rẹmi nínú ìdánwò UTME, àlàyé rè é

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àjọ tó ń rí sí ètò ìdánwò ìgbaniwọlé sílé ẹ̀kọ́ gíga ìyẹn Joint Admissions and Matriculation Board, JAMB ti ṣàgbékalẹ̀ bí èsì ètò ìdánwò UTME ọdún 2025 tó parí láìpẹ́ yìí ṣe máa lọ.

Gẹ́gẹ́ bí JAMB ṣe sọ, nínú èèyàn 1,955,069 tó ṣe ìdánwò náà, àwọn tó lé ní ìlàjì ni kò gba tó máàkì 200.

Àwọn 4,756 ló gba máàkì tó lé ní 320 nígbà táwọn tí wọ́n gba máàkì láti 300 lọ sókè sì jẹ́ 12,414.

JAMB ṣàlàyé pé àwọn ọmọdé tí ọjọ́ orí wọn kò ì tíì tó ìdánwò náà tí wọ́n fún láàyè láti ṣe nítorí ìkápá wọn jẹ́ 40,247 àmọ́ 467 nínú ló ní máàkì tí JAMB ń gbà wọlé fún irú àwọn ọmọdé bẹ́ẹ̀ níbi ètò ìdánwò tó parí náà.

Wọ́n tún ṣàlàyé pé èèyàn 97 ni ọwọ́ tẹ̀ fún ṣíṣe èèrú lásìkò ìdánwò ọ̀hún nínú gbogbo àwọn tó ṣe ìdánwò náà, tí àwọn 2,157 sì ń kojú ìwádìí fẹ̀sùn pé wọ́n ṣèrú lásìkò ìdánò náà.

Wọ́n fi kun pé èèyàn 71,701 tó forúkọ sílẹ̀ fún ètò ìdánwò náà ni kò kópa níbẹ̀ àti pé àwọn tó jẹ́ pé àwòrán ojú wọn ni kò jẹ́ kí wọ́n rí ìdánwò náà kọ láwọn máa pèsè àǹfàní fún láti kọ ìdánwò náà ní gbọ̀ngán táwọn bá mú tó bá yá.

Ní ọjọ́ Ẹtì, ọjọ́ Kẹẹ̀dọ́gbọ̀n, oṣù Kẹrin ni ètò ìdánwò 2025 UTME bẹ̀rẹ̀ káàkiri Nàìjíríà, tó sì parí lọ́jọ́ Ajé, ọjọ́ Karùn-ún, oṣù Karùn-ún.

UTME jẹ́ ìdánwò táwọn akẹ́kọ̀ọ́ tó bá fẹ́ wọ ilé ẹ̀kọ́ gíga, yálà ilé ẹ̀kọ́ aládàáni tàbí ti ìjọba àpapọ, gbọdọ̀ ṣe tó sì jẹ́ àjọ JAMB ló máa ń ṣe agbátẹrù rẹ̀.

bá gbà sí tí akẹ́kọ̀ọ́ sì lè:

Gbà láti kẹ́kọ̀ọ́ náà tàbí kọ̀ ọ́
Ṣe àyẹ̀wò bóyá wọ́n ti gba òun sílé ẹ̀kọ́
Fi èsì ìdánwò ilé ẹ̀kọ́ girama rẹ̀ síbẹ̀.
Láti lè ní àǹfàní sí CAPS, akẹ́kọ̀ọ́ máa wọlé sí CAPS lórí ayélujára, tó sì máa tẹ lẹ́yìn náà lo máa ló sí CAPS.

Ìgbéjáde àwọn tí ilé ẹ̀kọ́ gbà wọlé

Lọ́pọ̀ ìgbà, ẹ̀ẹmẹta láwọn orúkọ tí ilé ẹ̀kọ́ bá gbà sílé ẹ̀kọ́ wọn máa ń jáde.

Àkọ́kọ́ ni ti àwọn ti máàkì wọn pọ̀ dáadáa. Ìkejì ni àwọn ti máàkì wọn tẹ̀lé wọn, tí ipele tó kẹ́yìn sì jẹ́ táwọn tí m'[akì kò pọ̀ àmọ́ tí wọ́n le fi sí ètò ìkẹ́kọ̀ọ́ míì.

Ṣíṣe àyípadà ilé ẹ̀kọ́

Tí èsì ìdánwò rẹ kò bá wọ ilé ẹ̀kọ́ gíga tí o yàn tẹ́lẹ̀, JAMB fi ààyè sílẹ̀ láti ṣe àyípadà ilé ẹ̀kọ́ sí ilé ẹ̀kọ́ míì.

Ní orí ayélujára ni èèyàn ti lè ṣe èyí.

Àlàyé lórí ìdí tí Ààrẹ Togo fi lè wà nípò títí láí

Fẹ́mi Akínṣọlá

Wọ́n ti búra wọlé fún adarí orílè-èdè Togo, Faure Gnassingbé, gẹ̀gẹ́ bíi “Ààrẹ ìgbìmò àwọn mínísítà” orile-ede náà.

Ipo tuntun yii lo ga julọ ninu gbogbo ipo ijọba lorilẹede ọhun bẹẹ ni ipo naa ko ni gbedeke tabi akoko ti saa ẹni to ba wa nipo ọhun yoo pari.

Igbese yii lo n waye lẹyin ti wọn ṣatunṣe si ofin ilẹ naa ninu eyii ti wọn ti wọgile idibo to n gbe ololuṣelu de ipo Aarẹ, ti wọn si yan iṣẹjọba ti awọn aṣofin nikan yoo ti yan maa adari wọn
Awọn ọmọ ẹgbẹ alatako orilẹede naa ti sọ pe igbesẹ ọhun ko ṣẹyin akitiyan ijọba lati ri daju pe Gnassingbé ko fi ipo silẹ lailai.

Lati ọdun mejidinlọgọta sẹyin ni mọlẹbi Gnassingbé ti wa lori alefa ijọba Togo ki oun naa to tun gori oye lọdun 2005 lẹyin ti baba rẹ, Gnassingbé Eyadéma gbe agbara fun lẹyin ti oun funra rẹ ti wa nipo Aarẹ fun nnkan bii ogoji ọdun.

Ṣaaju lawọn alẹnulọrọ lorilẹede ọhun ti kọkọ sọ pe iditọgbajọba lọna to ba ofin mu ni bi wọn ṣe ṣatunṣe si iwe ofin ilẹ naa.

Lẹyin awọn ọrọ ọhun ni Gnassingbé dẹwọ awọn igbesẹ kan to yẹ ko gbe amọ o papa tẹsiwaju lati gba ipo tuntun ti awọn aṣofin yan an si.

Itumọ eyii ni pe lọwọ yii, ko si agbara kankan lọwọ Aarẹ orilẹede naa, o si da bii igba ti wọn ba kan fi oye da eeyan lọla lasan ni.

Amọ awọn onimọ ti sọ pe agbara pupọ ni wọn gbe fun Gnassingbé ni bayii ti wọn fi jẹ Aarẹ igbimọ awọn minisita.

Ninu idibo ile igbimọ aṣofin to kọja, ẹgbẹ oṣelu rẹ, Union for the Republic, jawe olubori pẹlu aga 108 ninu apapọ aga 113 to wa ninu ile aṣofin ilẹ naa.

Ninu oṣu Keje ọdun yii ni eto idibo ijọba ibilẹ yoo tun waye ni Togo labẹ ofin tuntun yii.

Wọ́n sọ fún ìyá mi láti jù mí nù ní kékeré nítorí mo ní àìsàn ‘Sickle Cell’ – Olopade Popoo̩la

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ọ̀pọ̀ ènìyàn ló ní ìgbàgbọ́ pé àwọn tí wọ́n bá ti ní àìsàn Sickle Cell kìí pẹ́ kú nítorí bí àìsàn náà ṣe máa ń dáwọn gúnlẹ̀ ní gbogbo ìgbà.

Àmọ́ èyí ti ń yípadà nítorí lóde òní àwọn tó ní àìsàn ti ń lé ní ọgọ́ta ọdún láyé.

Èyí ló bí ìròyìn yìí nípa arábìnrin yìí tó ti lé ní ọgọ́ta ọdún láyé lẹ́yìn tó ti ní ìpèníjà àìsàn sickle cell lati ìgba tí wọ́n ti bii, tí àwọn ènìyàn sì sọ fún ìyá rẹ̀ pé kí ó lọ sọ́nù.

Abílékọ Modupe Olopade Popoola ṣàlàyé àwọn ìlàkàkà tó dojúkọ gẹ́gẹ́ bí ẹni tó ní àìsàn Sickle Cell nígbà tó ń dàgbà.

Modupe ní ìgbà tí òun wà ní ọmọ oṣù márùn-ún ni ìyá mọ̀ wí pé òun ní àìsàn náà tí àwọn ènìyàn sì sọ fún ìyá òun pé kó lọ sọ òun nù nítorí àwọn ọmọ tó bá ní àìsàn náà kìí yè é.

Ó ní màmá òun ní òun kò ní sọ ọmọ òun nù àti pé Ọlọ́run tó fún òun ma bá òun wo ọmọ náà.

Ó fi kun pé àwọn ọmọ kíláàsì òun máa ń fi òun ṣe yẹ̀yẹ́ nígbà tí òun wà ní ilé ẹ̀kọ́ alákọ̀ọ́bẹ̀rẹ̀ nítorí òun kìí lọ sílé ẹ̀kọ́ dédé tí àìsàn náà bá ti dá òun gúnlẹ̀.

Ó ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìgbà ni òun máa ń gba ẹ̀jẹ̀ tí òun máa ń wà ní ilé ìwòsàn fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọjọ́ àti pé àwọn ìnìra tí òun máa ń kojú nígbà náà kò kéré rárá.

Modupe ní àwọn dókítà sọ fún ìyá òun pé ó ṣeéṣe kí òun má pè é ọmọ ọdún mọ́kàndínlógún láyé àmọ́ pẹ̀lú ògo Ọlọ́run òun ti lé ní ọgọ́ta ọdún láyé báyìí.

Ó tẹ̀síwájú pé mímóríbọ́ lọ́wọ́ àìsàn sickle cell kìí ṣe òun tó wáyé pẹ̀lú ìrọ̀rùn nítorí onírúurú ìṣòro àti ìpèníjà ni òun là kọjá kí òun tó dàgbà tó bí òun ṣe wà lónìí.

Ó ní wọ́n lé òun kúrò lẹ́nu iṣẹ́ lọ́jọ́ kan nítorí òun lọ sílé ìwòsàn olùkọ́ni tó wà ní Ibadan fún ìtọ́jú ara òun.

Ó fi kun pé àìsàn náà ti kọ́ òun ní àwọn nǹkan tó yẹ láti gbé ìgbé ayé tó rọrùn nítorí gbogbo àwọn ìnìra tí òun ti là kọjá náà ni òun di ọkàn òun.

Ó ní ìdí nìyí tí òun fi ń ró àwọn ọmọ tó ní ìpèníjà bíi ti òun lágbára láti lè jẹ́ kí àwọn náà wúlò fún àwùjọ wọn.

Ìyá Modupe, Henrienta Olopade ní láti ìgbà tí òun ti mọ́ pé ọmọ òun ní ìpèníjà àìsàn yìí ni òun kìí jẹ́ ki ẹsẹ̀ òun já nílé ìwòsàn UCH Ibadan.

Henrienta ní kété tí òun bá ti rí pé ara rẹ̀ gbóná díẹ̀ ni òun máa mórílé ilé ìwòsàn àti pé nínú gbogbo ọmọ tí òun bí Modupe nìkan ló ní ìpèníjà àìsàn náà.

Ọmọ tó bá ní Sickle Cell kìí lò ju ogun ọdún lọ láyé?

Olùdásílẹ̀ àjọ Sickle Cell Foundation of Nigeria, Annette Akinsete ní àròsọ lásán ni ọ̀rọ̀ náà nítorí pẹ̀lú ìmójútó tó dára, àwọn tó bá ní àìsàn yìí le pẹ́ láyá dáradára.

Ó ní àwọn tó ní Sickle Cell tó ti lé ní ọgọ́ta sí ọgọ́rin ọdún láyé wà ní àjọ àwọn tí wọ́n sì ń ṣe dáadáa.

Annette ní àmójútó tó péye àtàwọn ìtọ́jú tó dára ni àwọn tó ní àìsàn yìí níl]o jùlọ.

Ó ní ọ̀pọ̀ àwọn ènìyàn tó ní àìsàn yìí ni wọ́n máa ń ṣe gudugudu méje àti yàyà mẹ́fà ní agbègbè kóówá wọn.

Bákan náà ló kọminú pé àwọn ọmọdé tó tó ẹgbẹ̀rún lọ́nà ọgọ́rùn-ún ló máa ń pàdánù ẹ̀mí wọn sọ́wọ́ àìsàn sickle cell ní Nàìjíríà ní ọdọọdún.

Ó fi kun pé ìpolongo lórí àmòjútó sickle cell gbọ́dọ̀ rí ìrúgọ́gọ́ ju bó ṣe wà báyìí lọ.

O̩wó̩ padà te̩ Iliyasu tó sè̩mí màmá 65 légbodò l’Ékòó

Yínká Àlàbí

Yoruba bo̩, wo̩n ni “bi aja pe ogun o̩dun laye, e̩ran ogun ni”. O̩wo̩ awo̩n agbofinro pada te̩ afunrasi Abubarkar Iliyasu ti wo̩n f’e̩sun kan pe o pa mama e̩ni o̩dun marundinlaado̩rin ni adugbo Orile Iganmu.
Ge̩ge̩ bi alukoro awo̩n o̩lo̩paa ni ipinle̩ Eko, O̩gbe̩ni Benjamin Hundeyin se salaye. Ipinle̩ Kogi ni o̩wo̩ awo̩n agbofinro ti te̩e̩, wo̩n si tun gba o̩ko̩ ayo̩ke̩ke̩ Toyota Sienna to ji pe̩lu awo̩n e̩ru mama naa.
Ko̩miso̩na o̩lo̩paa ni ipinle̩ Eko, o̩gbe̩ni Olohunde Jimoh fi gbogbo ara ilu lo̩kan bale̩ pe ki awo̩n ara ilu Eko lo̩ fo̩kan bale̩. Oni nipa o̩ro̩ awo̩n onijibi, o̩mo̩ to ni baba oun ko ni sun, oun naa ko ni foju b’orun ni awo̩n maa fi o̩ro̩ awo̩n alo̩-kolohun kigbe naa se.
O ni nipa Iliyasu ti o̩wo̩ te̩ ati awo̩n ake̩gbe̩ re̩ ti awo̩n ti ko̩ko̩ mu lo maa f’oju ba ile e̩jo̩ ti awo̩n ba ti pari iwadii.