Abilékọ kan figbeta níwájú adájọ́ n’Ílọrin: “Mo fẹ́ kọ̀ ọ́ lọ́kọ kò sí ààbò f’ẹ́mìí mi mọ́”

Fẹ́mi Akínṣọlá

Iwájú Onídàájọ́ Sakariyau Abdulrasak, tilé-ẹjọ́ kọkọ-kọkọ kan tó wà ní agbègbè Akérébíata, niluu Ìlọrin, tí í ṣe olú ìl ipinlẹ Kwara, làwọn tọkọ-taya méjì kan, Abilékọ Ajara Taofeek àti Ọ̀gbẹ́ni Taofeek Abdulrasheed, wọ́ ara wọn lọ. Abilékọ Ajara ló gbé ẹjọ́ ọkọ rẹ̀ lọ sílé-ẹjọ́ ọ̀hún pé kí adájọ́ bá òun tú ìgbéyàwó ọdún gbọọrọ tó wà láàrin àwọn méjèèjì ká, kí kálùkù àwọn lè máa lọ láyọ̀ àti àlàáfíà báyìí.

Ninu ọrọ rẹ nile-ẹjọ ọhun lo ti sọ pe, ‘‘Oluwa mi, inu mi maa dun gidi bẹ ẹ ba le tu igbeyawo ọdun gbọọrọ to wa laarin emi pẹlu ọkọ mi yii ka, ẹmi mi ti fẹẹ pin, ko si aabo fun ẹmi mi mọ o, mi o si fẹẹ foju sunkun ọmọ mi mọ.

‘‘Ọmọ marun-un ni mo bi fun baba ọmọ mi yii, ọkan si ti ku, wọn ṣẹ ku mẹrin. Nitori ẹmi mi atawọn ọmọ mi, mi o fẹẹ foju sunkun ọmọ kankan mọ, Oluwa mi, ẹ ba mi bẹẹ ko yọnda mi”.

Olujẹjọ, Taofeek Abdulrasheed, sọ fun ile-ẹjọ pe, ‘’Iyawo mi ko ri ẹsun kankan ka si mi lọrun pe ohun ti mo ṣe ree, o kan ni oun ko ṣe mọ ni, ṣugbọn emi ko ṣetan lati kọ iyawo mi, mo si nifẹẹ rẹ.

“Obinrin gidi niyawo mi, ni asiko to rẹ mi, ti ẹṣẹ mi da, o duro ti mi, ṣaaṣa lobinrin to le duro ti ọkọ lọjọ iṣoro, koda, oun lo n gbọ gbogbo bukaata ile, ṣugbọn ara mi ti ya, emi naa si ti n ṣiṣẹ bayii.

Gbogbo igbiyanju adajọ lati mọ idi pataki ti Abilekọ Ajara, fi ni oun ko ṣe mọ lo ja si pabo, ‘ko si ifẹ mọ, ẹmi mi ti pin’ ni orin ti obinrin naa n kọ.

Adajọ Sakariyau sun igbẹjọ siwaju di ọjọ kẹtadinlogun, oṣu Keje, ọdun 2024.

Adájọ́ da ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn tí Bàbà Ìjẹ̀ṣà pè nù, wọ́n ní dandan ni kó lo ọdún márùn-ún lẹ́wọ̀n

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ẹsẹ̀ kò gbèrò nílé-ẹjọ́ kòtẹ́milọ́rùn kan tóo wà nílùú Ìkejà, níìpínlẹ̀ Èkó, lásìkò ìgbẹ́jọ́ ti adẹ́rìn-ín-pòṣónú nnì, Ọ̀gbẹ́ni Ọlanrewaju James, ẹni táwọn èèyàn mọ̀ sí Bàbá Ìjesha pè, láti dín iye ọdún tí Onídàájọ́ Oluwatoyin Taiwo jù ú sí lọ́jọ́ kẹrìnlá, oṣù Kẹjọ, ọdún 2022 kù.

Awọn alaṣẹ ijọba ipinlẹ Eko ni wọn ba Baba Ijesha ṣẹjọ lori ẹsun iwa ti ko bofin mu wọn fi kan an pe o n ba ọmọde kan tọjọ ori rẹ ko ju ọdun mẹrinla lọ ṣere egele. Iwaju Onidaajọ Oluwatoyin Taiwo, tile-ẹjọ akanṣe kan to n ri si lilo ọmọde nilokulo ati fifipa ba awọn obinrin sun, ‘Special Offences Court’, to wa niluu Ikeja, nipinlẹ Eko, ni wọn wọ Baba Ijesha lọ nigba naa lọhun-un. Ẹsun mẹfa ọtọọtọ, ninu eyi ti igbiyanju lati ba ọmọde ni nnkan pọ, lilo ọmọde nilokulo ati bẹẹ bẹẹ lọ wa ni wọn fi kan oṣere yii. Lẹyin gbogbo atotonu oun ati ti lọọya rẹ, adajọ ju u sẹwọn ọdun marun-un pẹlu iṣẹ aṣekara lọgba ẹwọn Kirikiri, niluu Eko.

Nigba ti igbẹjọ rẹ waye l’Ọjọbọ, ọjọ kẹtadinlọgbọn, oṣu Kẹfa, ọdun yii, Onidaajọ Fọlashade Ojo to ṣaaju ikọ adajọ ẹlẹni mẹta kan to n gbọ ẹjọ rẹ ni ko si awijare kankan fun olujẹjọ nipa ẹjọ kotẹmilọrun to pe. Pe o gbọdọ lo iye ọdun ti Onidaajọ Abilekọ Taiwo da fun un lọgba ẹwọn.

O ni ọrọ to sọ lọdọ awọn ọlọpaa Sabo, lọjọ kọkanlelogun, oṣu Kẹrin, ọdun 2021, ati lọjọ kejidinlọgbọn, oṣu Kẹrin, ọdun 2021, nipa ipa to ko ninu ẹsun ti wọn fi kan an ko yatọ rara.

Pẹ̀lú ìdájọ́ yìí, ìrètí Bàbá ljẹṣa láti tètè kúrò lọ́gbà ẹ̀wọ̀n ti já sí pàbó, àfi bó bá tún gbé ẹjọ́ náà lọ sí ilé-ẹjọ́ tó ga jù lọ nílẹ̀ wa ló kù.

Ìjọba àpapọ̀ yẹ kó fún ìpínlẹ̀ kọ̀ọ̀kàn láyè àti ṣàkóso ohun àlùmọ́ọ̀nì wọn– àgbàríjọ gómìnà ilẹ̀ Yorùbá

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àfẹnukò àpapọ̀ ẹgbẹ́ àwọn gómìnà ilẹ̀ Yorùbá ti rọ ìjọba orílẹ̀èdè yìí pé kí wọ́n jẹ́ kí àwọn gómìnà ìpínlẹ̀ kọ̀ọ̀kan ṣe àgbéyẹ̀wò bí owó ṣe n wọlé ní ìpínlẹ̀ kálùkù wọn, kí wọ́n fi sètò àfikún owó-oṣù táwọn òṣìṣẹ́ n bèèrè fún lọ́wọ́ ìjọba báyìí. Wọ́n ní ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ níye owó àti iṣẹ́ ìdàgbàsókè táwọn gómìnà ìpínlẹ̀ kọ̀ọ̀kan n ṣe láàrin ìlú wọn, fún ìdí èyí, ìpínlẹ̀ kọ̀ọ̀kan ló mọ bówó ṣe n wọlé sápò rẹ̀ àti bó ṣe lágbara tó láti ṣe àfikún sí owó oṣù táwọn òṣìṣẹ́ orílẹ̀èdè yìí n bèèrè fún báyìí.

Nibi ipade pataki kan to waye laarin awọn ọmọ ẹgbe naa niluu Abẹokuta, nipinlẹ Ogun, lọjọ Aje, ọjọ kẹrinlelogun, oṣu Kẹfa, ọdun yii, ni wọn ti fẹnu ko laarin ara wọn, ti wọn si sọ erongba wọn sita l’Ọjọbọ, ọsẹ yii.

Atẹjade kan ti wọn fi sita lori ipinu wọn ni wọn ti rọ ijọba orileede yii pe ki wọn faaye gba ipinlẹ kọọkan lati maa ṣakooso ohun alumọọni to wa niluu kaluku wọn, ki idagbasoke ati ilọsiwaju le tete de ba wọn.

Wọn ni ki i ṣohun to daa rara bijọba yii ṣe n fawọn oniṣowo niwee lati maa wa kusa tabi ohun alumọọni nipinlẹ kan lai jẹ pe awọn gomina ibẹ mọ si i. Fun apẹẹrẹ, wọn ni akoba nla ni iru igbesẹ bẹẹ maa n fa laarin ilu.

N30bn la bá ní báńkì méjì tó jẹ́ ti Mompha, nílànà jìbìtì wíwọ́ ike – EFCC

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ọ̀kánjúà ń dàgbà,ọgbọ́n inú ẹ̀ ń rewájú
Àjọ tó n rí sí àjẹbánu lórílẹ̀èdè Nàìjíríà, Economic and Financial Crimes Commission (EFCC), ti tako ọkùnrin jayéjayé tó gbajúmọ̀ lórí ayélujára nnì, Ismaila Mustapha táwọn èèyàn mọ̀ sí Mompha, lórí owó rẹpẹtẹ tí wọ́n tọpinpin dé àpò ìkówópamọ́ síi rẹ̀ ní báńkì.

Atọpinpin kan to jẹ oṣiṣẹ lọdọ ajọ EFCC, Idi Musa, jẹri tako Mompha ni kootu lọjọ Mọnde, ọjọ kin-in-ni, oṣu keje ọdun 2024 yii, nigba to ni oun tọpinpin biliọnu lọna ọgbọn si akanti ọmọ jayejaye ọhun.

Mompha, ẹni ti wọn ṣi n wa titi di asiko yii ni wọn lo ni ileeṣẹ kan torukọ rẹ n jẹ Ismalob Global Investment Ltd.

Mompha ati ileeṣẹ rẹ ni EFCC pe lẹjọ, lori ẹsun ṣiṣe okoowo to lodi sofin, ṣugbọn ti wọn n fi nnkan mi-in boju bii iṣẹ gidi ti wọn n ṣe lati ri owo. (Money laundering).

EFCC ni oun ti ri owo nla to wa ninu asunwọn Mompha ni banki Fidelity ati Zenith to n lo.

Ẹlẹrii EFCC to tako Mompha, ṣalaye pe ninu itọpinpin loun ti ri aṣiri Mompha ati ileeṣẹ rẹ .

Idi Musa tẹsiwaju ninu atako naa pe ni 2019, ẹka ijọba apapọ to n wadii (FBI), ta EFCC lolobo nipa jibiti ori ayelujara ti Mompha ati ileeṣẹ rẹ lu awọn eeyan lorilẹde Amẹrika.

Ó fi kún un pé láàrin Nàìjíríà àti àwọn orílẹ̀-èdè òkè òkun ni Mompha àti iléeṣẹ́ rẹ̀ ti n ‘wọ́ke’, tí wọ́n n lu àwọn èèyàn ní jìbiìtì lórí ayélujára.

Ó yẹ kí ìdìbò ilẹ̀ UK ó jẹ́ ilẹ̀ Áfíríkà lógún

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ọjọ́bọ, ọjọ́ Kẹrin osù Keje ọdún 2024 ni ilẹ United Kingdom (UK) yóó se ètò ìdìbò rẹ̀.

Lásìkò ètò ìdìbò náà ni wọn yóó dìbò yan àwọn ọmọ ilé asòfin látinú ẹgbẹ́ òsèlú tó wà nílé UK.

Diẹ lara awọn ẹgbẹ oselu ti yoo kopa ninu ibo ti yoo waye naa ni Republican, Conservative ati ẹgbẹ oselu Labour.

Sugbọn ibo ti ọla yii ni nnkan se pẹlu orilẹede ni Afrika nitori irufẹ ẹgbẹ oselu to ba gba akoso ilẹ UK yoo sọ bi ibasepọ rẹ pẹlu ilẹ Afrika yoo se ri.

Bakan naa, irufẹ ijọba ẹgbẹ oselu naa si lo seese ko se ofin ti yoo ni ipa nla lori awọn eeyan ati orilẹede to wa nilẹ adulawọ.

Èyí ló mú kí á se àkójọpọ̀ ìròyìn yìí láti sọ díẹ̀ lára ìdí tí ètò ìdìibò nílẹ̀ UK se yẹ kó múmú láya àwọn èèyàan àti orílẹ̀èdè nílẹ̀ Adúláwọ̀.

Ìmáàmù Ogbomoso sọrọ lórí ìwé ìfisùn tí Soun fi ránṣẹ́ sí i

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ìmáàmù àgbà ìlú Ogbomọṣọ, Sheikh Taliat Yunus Oluṣina Ayilara ti sọrọ lórí ìròyìn tó ní pé Kábíyèsí Soun ti ìlú Ogbomoso, Ọba Ghandi Ọlaoye, ti fi ìwé ìfisùn ránṣẹ́ sí i pé kó wa sàlàyé ara rẹ̀ lórí bí ó ṣe rìnrìn àjò lọ sí Saudi Arabia fún Hajj láì gba àṣẹ lọwọ́ Kábíyèsí náà.

Sheikh Ayilara sọ fún àwọn akọròyìn lórí fóònù pé ”gẹgẹ bi ẹni tí ó mọ òfin ti kò sì gbọdọ̀ fi ọwọ́ pa idà òfin lójú, gbogbo ọrọ̀ tó bá wà nílé ẹjọ́, ẹni tó bá lóye kò gbọdọ̀ sọ nkankan lórí rẹ̀.
Nítorí náà, èmi ò ní ohun kankan láti sọ lórí ọrọ̀ yìí títí tí ilé ẹjọ́ yóò fi sọ ohun tó yẹ lórí rẹ̀.

Gbogbo ọrọ tó bá wà láàrin emi àti Kábíyèsí,ààrín wa ló wà, kìí ṣe ohun tó kan ẹnìkan.

Kò sí ẹni tó lè sọ fún mi pe ohun ti èmi àti Kábíyèsí jọ sọ nìyí.

Ṣugbọn ju gbogbo rẹ lọ, ọrọ wa nile ẹjọ, Ọlọrun yoo tọ ile ẹjọ sọna lati sọ ohun to dara.’’

Ọpọ ìwé ìròyìn lo ti gbe awọn iroyin kan jade wi pe Imaamu Ayilara ti da Soun lohun pe kabiyesi ko laṣẹ lati sọ fun oun pe ki oun wa gbaṣẹ ki oun to le rinrin ajo lọ si Hajj.

Àmọ́, Sheikh Yunus sọ pé òun kò ní sọrọ torí ọrọ̀ náà wà nílé ẹjọ́.

N tó fà á t’áwọn ọmọbìnrin fi ń tètè bàlágà lóde òní.

Ìwòye àwọn onímọ̀

Fẹ́mi Akínṣọlá

Láti ọdún pípẹ́ báyìí ni ìwádìí àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ti ń kọminú lórí bí àyípadà ṣe ń bá bí àwọn ọmọdé ṣe ń tètè bàlágà ní ọjọ́ orí kékeré ju ti bí ó ṣe máa ń wáyé nígbà àwọn ayé babańlá wa lọ.

Ìgbà àti àkókò tí àwọn ọmọbìnrin fi ń rí nǹkan oṣù wọn, tí wọ́n ń bẹ̀rẹ̀ sí ní gún ọyàn tó jẹ́ àpẹẹrẹ ìbàlágà ló ti ń wáyé ní ọjọ́ orí kékeré, tó sì ń yá ju bó ṣe máa ń wáyé lọ.

Bí àpẹẹrẹ, ní orílẹ̀ èdè Amẹ́ríkà, ìwádìí ní ọjọ́ orí tí àwọn ọmọbìnrin yóò fi máa rí nǹkan oṣù wọn ti dínkù pẹ̀lú ọdún mẹ́rin ju ti ọgọ́rùn-ún ọdún sẹ́yìn lọ.

Ní oṣù Karùn-ún, ìwádìí kan ní àwọn ọmọbìnrin tí wọ́n bí láàárín ọdún 1950 sí 1969, ọdún méjìlá sí mẹ́tàlá ni àwọn ọmọbìnrin máa ń bẹ̀rẹ̀ nńkan oṣù.

Nígbà tó fi máa di ọdún 1990, ọjọ́ orí tí àwọn ọmọbìnrin fi ń rí nǹkan oṣù ti já wálẹ̀ sí àárín ọdún mọ́kànlá sí méjìlá.

Bó ṣe wá rí káàkiri àgbáyé rèé kódà àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ní orílẹ̀ èdè South Korea ti ń kọminú pé àwọn ọmọbìnrin tí ọjọ́ orí wọn kò ju ọdún mẹ́jọ lọ ni àmì ìbàlágà ti ń wà lára wọn nípa bí wọ́n ṣe ń bẹ̀rẹ̀ sí ní gúnyàn tàbí bíbẹ̀rẹ̀ nǹkan oṣù.

Wọ́n ní ipele mẹ́rìndínlógún ni àlékún náà fi wáyé láàárín ọdún 2008 sí 2020.

Ọ̀jọ́gbọ́n kan ní ilé ẹ̀kọ́ gíga fásitì Emory University ní Atlanta, Audrey Gaskins ní bí ọjọ́ orí tí àwọn ọmọbìnrin fi ń tètè bàlágà ṣe ń dínkù yìí ní ìpalára fún ìlera.

Àwon tó ń ṣe ìwádìí yìí bí Gaskins gbàgbọ́, ti wọ́n sì ń kọminú pé bí àwọn omọbìnrin ṣe ń tètè bàlágà ní ìpalára fún àwọn obìnrin náà nígbà tí wọ́n bá dàgbà tán.

Ìwádìí tuntun míì fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé bí àwọn ọmọbìnrin ṣe ń tètè bàlágà ń ṣokùnfà ìdí tí ọdún àwọn obìnrin kò fi ń lè bímọ mọ́ láì tíì dàgbà púpọ̀.

Bákan náà ni wọ́n ni ó máa ń fà á tí àwọn obìnrin kìí tètè rí nǹkan oṣù wọn mọ́ nígbà tí ọjọ́ orí wọn kò bá ì tíì dàgbà púpọ̀ àti pé ó jẹ́ ohun tó lè tètè mú ẹ̀mí obìnrin lọ.

Bí àwọn ṣe ń tètè ń bàlágà wà lára àwọn nǹkan tí wọ́n ní ó máa ń fa àwọn àrùn bíi jẹjẹrẹ ọyàn àti ti ilé ọmọ, ará àsanjù, ìtọ̀ ṣúgà àtàwọn àìsàn ọkàn míì.

Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ṣì ń ṣèwádìí láti mọ ohun tó ń fa èyí àmọ́ onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ní ilé ẹ̀kọ́ gíga fásitì California, Berkeley, Brenda Eskenazi ní ìwádìí fi hàn pé bí ẹ̀yà ara bá ṣe ń pèsè àwọn hòmóònù tó níṣe pẹ̀lú ìbálòpọ̀ bíi estrogen fún ìgbà pípẹ́ si ni ó máa ń fa àlékún bí àwọn kòkòrò tó máa ń fa jẹjẹrẹ ṣe máa ń dàgbà sí.

Eskenazi ní ọ̀pọ̀ àwọn nǹkan ni ìwádìí kò ì tíì fojú rẹ̀ hàn lórí bí wọ́n ṣe ń mú àyípadà bá ìgbé ayé èèyàn àti ipa tí Ẹ̀yà ara tó lágbára méjì ló máa ń ṣiṣẹ́ papọ̀ láti bẹ̀rẹ̀ ìbàlágà lára èèyàn, àwọn náà ni hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) àti hypothalamic-pituitary-gonadal (HPG).

Àwọn ẹ̀yà ara yìí ló máa ń ṣiṣẹ́ nínú ẹ̀yà ọpọlọ tó ń jẹ́ hypothalamus, èyí ló máa ń ṣe atọ́ná bí àwọn ẹ̀yà ara yòókù ṣe máa ń ṣiṣẹ́ sí. Ohun ló máa ń jẹ́ kí èèyàn mọ̀ pé ebi ń pa òun tàbí ara gbígbóná.

Gaskins ṣàlàyé pé ní nǹkan bíi ọdún mẹ́wàá sí ogún ọdún sẹ́yìn, àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì máa ń rò ó pé ara àsanjù àtàwọn purotéènì tí ọ̀rọ́ “adipokines” máa ń pèsè ló ń ṣokùnfà bí àwọn ọmọbìnrin ṣe ń tètè bàlágà àmọ́ ó ní ìwádìí tuntun ti ní àwọn nǹkan tó ń fà á jù bẹ́ẹ̀ lọ.

Ó ní àwọn ìwádìí tuntun láti bíi ọdún mẹ́ta báyìí ṣàfihàn pé èémí tí kò dára tí àwọn ọmọdébìnrin ń mí sínú náà ń fa nǹkan wọ̀nyí.

Ọ̀pọ̀ àwọn ìwádìí tuntun yìí ni wọ́n ṣe ní orílẹ̀ èdè South Korea, tí wọ́n sì fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé Seoul, Busan àti Incheon wà lára àwọn ìlú tí afẹ́fẹ́ wọn kò dára tó ní àgbáyé.

Ìwádìí kan tí ilé ẹ̀kọ́ gíga fásitì Ewha Womans ní Seoul gbé jáde ní àwọn ṣàwárì ìbáṣepọ̀ láàárín afẹ́fẹ́ tí kò dára tí awọn ọmọdé ń fa sára àti bí wọ́n ṣe ń tètè bàlágà.

Lára àwọn nǹkan tó ń ba atẹ́gùn jẹ́ táwọn èèyàn ń gbà símú ni “sulfur dioxide, nitrogen dioxide, carbon monoxide àti ozone”.

Látara ọkọ̀ àtàwọn iléeṣẹ́ ńláńlá ni àwọn kẹ́míkà yìí fi ń wọ afẹ́fẹ́.

Ní ọdún 2022, ìwádìí kan tí àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ṣe ní Poland ṣàgbéyẹ̀wò àwọn obìnrin 1,257 tí wọ́n sì ri pé afẹ́fẹ́ gáàsì nitrogen tí wọ́n ń fà símú ló ṣokùnfà ìdí tí wọ́n fi tètè bẹ̀rẹ̀ nǹkan oṣù lẹ́ni ọdún mọ́kànlá.

Gaskins àtàwọn akẹgbẹ́ rẹ̀ míì ṣàwárí rẹ̀ pé àwọn ọmọbìnrin tí wọ́n ní àwọn ìlú tí wọ́n ti le máa fa atẹ́gùn tí kò dára sára pàápàá àwọn afẹ́fẹ́ tó ti dàpọ̀ mọ́ àwọn kẹ́míkà bíi PM2.5 ní ó ṣeéṣe kí wọ́n rí nǹkan oṣù wọn ní ọjọ́ orí tó kéré púpọ̀.

Ó ní kẹ́míkà PM2.5 le wọ inú ẹ̀jẹ̀ èèyàn kíákíá, tí èèyàn bá ti fà á símú.

“A ti ṣàwárí PM2.5 nínú ibi ọmọ, ilé ọmọ rí, gbogbo ẹ̀yà ara ló lè wọ̀.”

Ó wòye pé ẹ̀rí tuntun tó fìdí rẹ̀ múlẹ̀ pé PM2.5 àtàwọn kẹ́míkà míì tó ń wọ ara jẹ́ ọ̀kan péré nínú bí àwọn kẹ́míkà tí kò dára ṣe ń gba àyíká wọ ẹ̀yà ara èèyàn, tí wọ́n sì ń mú àyípadà ńlá bá àgọ́ ara.

Bákan náà ló ní ìpalára tí àyípadà ojú ọjọ́ àtàwọn kẹ́míkà tí wọ́n fi ń ṣe ike ni a kò tíì mọ̀ rárá.

Ó ní ó dàbí pé nǹkan ṣẹ̀ṣẹ̀ bẹ̀rẹ̀ ni lórí èyí.

Ọ̀rẹ̀ tan ọ̀rẹ́ rẹ̀ pa nítorí àpò aàgbàdo mẹ́ta

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àtúnbọ̀tán ayé ń kànkùn gbọ̀ngbọ̀n gbogbo n tí ò ṣẹlẹ̀ tẹ́lẹ̀ rí tí wá fẹ di bárakú àwùjọ.
Títí daàsìkò tí a ṣe àkójọ ìròyìn yìí ọ̀dọ̀ àwọn ọlọ́pàá agbègbè Jalingo-Daddawa, nipinlẹ Adamawa, ni baálé ilé kan, Ọ̀gbẹ́ni Aliyu Yakubu, ẹni ọdún mẹ́rìndínlọ́gọ́rin kan tó pa ọ̀rẹ́ rẹ̀, Olóògbé Bassey Isah, wà báyìí, ó ń ran wọ́n lọ́wọ́ nínú ìwádìí wọn nípa ẹ̀sùn tí wọ́n fi kàn án.

Oun tá a gbọ́ ni pé se ni afurasí ọdaràn ọhún tó ń gbé lágbègbè Jalingo-Daddawa, nílùú Uba, nijọba ìbílẹ̀ Hong, ni ìpínlẹ̀ Adamawa, dọgbọn gba àpò àgbàdo mẹta lọwọ olóògbé náà pé òun maya bá a ṣoogun owó tó fi máa lówó rẹpẹtẹ. Lẹ́yìn tó fi ẹtan gba àpò àgbàdo mẹta náà tán lọwọ rẹ̀ lọ bá tan olóògbé lọ sínú igbó kékeré kan lọjọ kẹtala, oṣù Kẹfà, ọdún yìí, níbẹ̀ ló sì pa a sí. Lẹyin to pa a tan lo ba sinku rẹ sinu igbo nibẹ. Ṣùgbọ́n àṣírí ohun tó ṣe yìí padà tú síta, àwọn ọlọpaa si lọọ fọwọ òfin mu un ju sahaamọ wọn.

Alukoro ileeṣẹ ọlọ́pàá ìpínlẹ̀ Adamawa to fidi iṣẹlẹ ọhun mulẹ fawọn oniroyin lọjọ Ẹti tó kọjá, sọ pe iwa to lodi sofin ipinlẹ naa patapata ni afurasi ọdaran ọhun hu nipa bo ṣe dọgbọn gba apo agbado mẹta lọwọ olóògbé, to si tan an lọ sinu igbo, to si pa a. Lẹyin to tun ṣe gbogbo eleyii tan lo tun ji awọn dukia rẹ kan bii mọto ayọkẹlẹ Toyota Starlet, ọkada ati Kẹkẹ-Marwa rẹ.

Àtẹ̀jáde kan tí wọ́n fi síta lórí ìṣẹ̀lẹ̀ ọhún lọ báyìí pé, ‘’Ọdọ wa ni afurasí ọdaran Yahaya tó ń gbé agbègbè Jalingo-Daddawa wà báyìí, o dọgbọn gba àpò àgbàdo mẹta lọwọ́ Olóògbé Bassey ni, ó lóun máa bá a ṣoogun owó tó fi máa lówó rẹpẹtẹ lọjọ kẹtala, oṣù Kẹfà, ọdún yìí. Ló bá tàn án lọ sínú igbó kan, níbẹ̀ ló ti la olugbongbo mọ́ ọn lórí, lẹ́yìn tí olóògbé náà kú tán ló bá sìnkú rẹ̀ sínú igbó níbẹ̀. Ṣùgbọ́n àṣírí rẹ̀ padà tú, afurasí ọdaràn ọhún sì ti jẹ́wọ́ fawọn ọlọ́pàá tí wọ́n mú un.

Alukoro ní àwọn máa tó fojú rẹ̀ ba ilé ẹjọ́ lẹyìn tawọn ba parí ìwádìí àwọn nípa rẹ̀.

Lẹ́yìn tí Mbappe ti bẹ̀rẹ̀ sí ní wọ ìbòjú, ó mi àwọ̀n l’ẹ́ẹ̀ mejì.

Gbọ́láhàn Quseem

Ọ̀dọ́mọdé elégèé àrà tó jẹ́ ọmọ orílé-èdè France, Kylian Mbappe, mi àwọ̀n méjì nínú eré bọ́ọ̀lù tí ẹgbẹ́ agbábọ̀ọ̀lù orílẹ́-èdè rẹ̀ gbá, lẹ́yìn tó fi imú ṣèṣe.

Mbappe fi imu ṣeṣe ninu ere bọọlu akọkọ ti orilẹ-ede France gba pẹlu orilẹ-ede Austria ninu idije Euro 2024 to n lọ lọwọ.

Mbappe wọ iboju gba bọọlu fun wakati kan,ninu ifigagbaga ti wọn fi n segbaradi ẹgbẹ agbabọọlu Germany.

Mbappe to jẹ balogun ẹgbẹ agbabọọlu France ko le kopa kankan ninu ifẹsẹwọnsẹ to waye laarin ikọ agbabọọlu Les Blues ati Netherlands ninu eyi ti wọn ti ta ọmi ayo 0-0.

Ọpọ awọn ololufẹ ere bọọlu alafẹsẹgba lo sọ pe Mbappe ko ba mi awọn ti o ba ni anfani lati kopa ninu ifẹsẹwọnsẹ France ati Netherlands ti wọn ti ta ọmi odo-odo .

Amọ, lọjọ Abamẹta ni Mbappe kopa ninu ere bọọlu ọlọọrẹsọọrẹ pẹlu Paderborn t’ilu Germany, ninu eyi to ti gba ami meji wọle.

O ṣeeṣe ki Mbappe wọ iboju rẹ lati kopa ninu ifẹsẹwọnsẹ ọjọ Iṣẹgun ti yoo waye laarin France ati Poland.

Ṣaaju idije Euro 2024 ni Mbappe fi ẹgbẹ agbabọọlu PSG silẹ lọ darapọ mọ ikọ Real Madrid lorilẹ-ede Spain.

N ò lè dá èdè Lárúbááwá fi ṣàdúrà,ni mo ṣe di kítẹ́nì —–  Adewale Ayuba .

Ọrẹ Òtítíjù

Gbajúmọ̀ olórin Fújì t’áyé mọ̀ bí ẹni mọ owó nnì Adewale Ayuba, ti bó ọ̀rọ̀ lójú bó ṣe kúò nínú ẹ̀ṣìn mùsùlùmí bọ́ sínú ẹ̀sìn kítẹ̀nì ní bíi ọdún mélòó kan sẹ́yìn .

Laipẹ yii ni olorin Fuji Bonsue ẹ naa pe ẹni ọdun mọkandinlọgọta (59) loke eepẹ.

Nibi ifọrọwerọ ti Akọroyin ṣe fun agba akọrin yii, lo ti ṣalaye idi to fi kuro ninu ẹsin Islam ti wọn bi i si, to si di Kítẹ̀nì lati ọdun 2010.Nigba to n ṣalaye idi to fi di Kìtẹ́nì, Ayuba sọ pe,

‘’Mo yan Jesu Kírísítì laayo nitori ti o kede pe emi ni otitọ, ọna ati iye’’

‘’Ohun to wu mi lọkan mi ni, o si maa n munu mi dun. Ibaṣepọ eeyan pẹlu Ọlọrun to yan laayo maa n ti ọkan wa ni.

‘’Nigba ti mo n ṣe ẹsin Islam, ṣe wọn ri mi ni mọ́ṣálááṣí ni. Ko sẹni to waa ba mi pe mi o kirun wakati marun-un, ọrọ aye mi ko kan wọn.

‘’Awọn obi eeyan lo le ba eeyan sọrọ lori aye rẹ, ara ita ko le ṣe e. Bi wọn ba sọ fun mi ti mo ni ki lo kan wọn nibẹ nkọ.

‘’Alaaja ni mama mi, baba mi o lọ si Mẹ́kà ṣugbọn gbogbo wa la n ṣe Islam nile wa nigba yẹn. Ayuba lorukọ mi, Job ninu Bibeli.

‘’Mo di Kìtẹ́nì nitori ohun ti wọn n sọ ye mi, mi o mọ keu, mi o gbọ Lárúbááwá.

‘’Ti mo ba fẹẹ ba Ọlọrun sọrọ, ma a ṣẹṣẹ maa pe awọn aafaa ki wọn wa ba mi sọ ọ. Mo si beere lọwọ ara mi pe ṣe bi maa ṣe maa ba a lọ ree, mo ṣe ohun to yẹ ki n ṣe, nitori mo fẹẹ sun mọ Ọlọrun mi bo ṣe yẹ.

’’ Mo kuro ninu ẹsin Islam nitori ki n le jọsin nilana to rọ mi lọrun, ti mo si ri i pe Oluwa sun mọ mi pẹkipẹki.

‘’Mo maa ni lati lọ sile keu ti mo ba fẹẹ maa ṣe Islam lọ ki n too le ba Ọlọrun mi sọrọ, abi ki n maa ran eeyan si i.

‘’Mi o si ni asiko lati kọ keu tori iṣẹ mi ni mo ṣe mu eyi to rọ mi lọrun ti mo si sunmọ Ọlọrun mi.

‘’Mi o foju tẹmbẹlu ẹsin Islam ti wọn bi mi si, koda pupọ ninu awọn ọmọ ẹgbẹ mi ni wọn jẹ Musulumi ti a si jọ maa n gba adura papọ.’’

Ayuba ṣalaye nipa iyawo kan ṣoṣo to ni, to si loun ki i yan ale.

O ni nitori boun ko ba ṣẹ iyawo oun nipa iru iwa bẹẹ, oun yoo ṣẹ Ọlọrun.

Nipa bo ṣe da bii ọmọ ogoji ọdun lasiko yii to ti pe 59, Ayuba sọ pe oun maa n ṣọ ohun toun n jẹ ni.

Olorin Fuji naa sọ pe oun le mu tii nigba mi-in koun ma fi miliiki si i, koun si ma jẹ burẹdi si i pẹlu.

Lakootan, o ni ohun to ba ba kaluku lara mu ni ko jẹ.