Òsèlú jé̩ kí ìmò̩ mi gbòòrò síi –
Funke Akindele
Mary Fagbohun
Gbajugbaja oṣere Nollywood ati agberejade, Funke Akindele ti sọrọ nipa iriri rẹ ninu oṣelu, o ṣapejuwe iriri naa gẹgẹ bi irin-ajo iyipada ti o fun un ni agbara ati pe o mu oye rẹ nipa idari, iṣejoba ati idagbasoke orilẹ-ede jinle.
Nigba to n soro lori eto #WithChude Live eyi ti gbajumo ile ise iroyin Chude Jideonwo gbalejo re, Akindele soro nipa awon ohun to wuu lori lati darapo mo oselu ati awon eko to ko lona.
“Mo nilo lati ṣe atilẹyin fun awọn ẹlomiran. Idi niyi ti mo fi darapo mọ oselu. Mo wọle sinu rẹ, mo ri isesi awo̩n e̩da ninu oselu, mo mo̩ ibi ti wo̩n to obinrin sii labala oselu.
Akindele, eni to dije gege bi igbakeji oludije gomina fun ipinle Eko labe egbe oselu People’s Democratic Party ninu eto idibo odun 2023, so pe iriri oun ninu eto oselu lo ko oun ni igboya, ifarabale ati agbara imo.
O tẹsiwaju, “Mo duro, mo sọrọ, mo kọ eyi lati ibẹ, pe o ni lati ni igboya, o nilo igboya, o nilo lati lagbara, ohun ti yoo sele yoo sele, iberu yoo gbe ọ si aaye nikan.
“Nitori naa gbogbo eyi ni mo kọ lati inu ṣiṣe oṣelu. Ati pe mo mọ ọpọlọpọ awọn nọmba, mo si kọ ẹkọ diẹ sii, gba imọ diẹ sii, mo n kawe sii ni bayii, mo n nimọ sii nipa orilẹ-ede mi, mo n nimọ sii nipa ipinle mi.
“Nigba ti mo ba fẹ sọrọ, maa sọrọ pẹlu iṣiro, se o ye, pẹlu akojo naa. Nitori naa inu mi dun pe mo darapo mo oselu. Ti aaye ba tun gba mi, maa tun se oselu sii.”
Olorin Naijiria, Davido ti so fun olorin ihinrere Moses Bliss pe iwosan ni orin re je nigba ti won pade ni papa ofurufu, eyi mu inu awon afenifere re dun pupo.
Bí Moses Bliss àti ìyá rẹ̀ ṣe fẹ́ wọ ọkọ̀ òfuurufú lọ sí London, Davido tọ̀ wọ́n lọ, ó sì kí Bliss tọ̀yàyà-tọ̀yàyà.
Ninu ibara-ẹni-sọrọ kukuru wọn, Davido gboriyìn fun orin Mose Bliss, o ṣapejuwe awọn orin rẹ bi “iwosan.”
Imọrírì nitootọ yii fun orin ihinrere ti tan iyin laarin awọn afenifere, to ṣe afihan ẹgbẹ ti o yatọ ti irawọ Afrobeats.
Moses Bliss wa ni Ilu Lọndọnu lati ṣabẹwo si iyawo rẹ ati ọmọ tuntun, to tun je mimu ileri ti o ṣe fun iya rẹ ṣẹ ni ọdun kan sẹyin.
Fonran ipade wọn ti lọ kaakiri, to n se itankale ayọ ati oro rere laarin awọn afenifere ti o ni riri ibowo laarin awọn olorin mejeeji.
Ile ifowopamo First Bank ti tun fihan pe oun ni baba bayii o, pelu bo se bere kiko olu ileese kasiara miran ni ilu aramanda Eko Atlantic City ni Ipinle Eko laipe yii.
Kii se pe First Bank ko ni olu ilesse to see fi yangan tele.
Eyi to wa ni Marina, gabankogbi ni.
Ara naa lo kan fe da.
Se bi a sa keke ogun, aajo ewa la fi se; bi a si fa abaja ogbon, jo ewa naa ni.
Koda ka fi oju sile ni gombo, aajo ewa naa ni.
Olu ileese eyi ti ile ifowopamo ti je akoko ni Naijiria sese bere sii ko yii, aragbayamuyamu ni.
Iyen ni oloto to ni t’oun oto.
Ile naa ni yoo ga julo ni orile-ede Naijiria.
Se lojoun, Cocoa House la ma si ile akoko to ga julo ni Naijiria.
Sugbon eyi ti First Bank n gbe bo yii, aja metalelogoji (43 storeys) lo ni.
Kii waa se giga fiofio nikan ni o, bi won se fee ko o, arakenge ni.
Awon ohun alumooni, imo ero ati ohun itesiwaju oro aje ti yoo wa nibe koja ohun ti a n royin.
Idi niyi ti opolopo awon eeyan ja-n-kan-ja-n-kan se sugbaa First Bank ni nnkan bii ose kan seyin, nigba ti won n kede ibere ise lori ile naa.
Koda, Aare Bola Tinubu naa ba won yo sese.
Igbakeji Aaare, Kashim Shettima; Gomina Ipinle Eko, Babajide Sanwo-Olu; Alaga First Bank, Femi Otedola ati ore re olowo tabua, Aliko Dangote, pelu opo awon eeyan nla-nla lo wa ni Eko Atlantic City lojo naa.
Nigba ti Shettima, eni to soju Aare Tinubu n soro, o fi idunnu han pe First Bank se bi akoni, leyin pe o n mu itesiwaju ba oro aje.
O ni igbese ti banki naa gbe je eyi ti yoo tun je ki igbagbo tubo wa ninu oro aje Naijiria.
Bakan naa, Sanwo-Olu dunnu sinsin, to si kan saara si First Bank.
Inu Gomina dun pe Eko Atlantic ti di gboregejige, ti First Bank naa si gbe igbese itesiwaju nipa kiko olu ileese nla naa sibe.
Idi niyii ti inu Sanwo-Olu fi dun nigba ti o gbe iwe eri ifunni nile fun awon alase banki naa ningbangba walia.
Otedola, eni ti opo eniyan gba pe o wa lara awon to se agbateru lilo First Bank si Eko Atlantic, kan saara si ijoba apapo, ijoba Ipine Eko ati awon alase Eko Atlantic.
O wa mu u da awon eniyan loju pe teru-tomo ni yoo maa je anfaani itesiwaju ti First Bank n se naa titi ayeraye.
Oga Agba fun banki naa, Olusegun Alebisou, naa n rerin-in idunnu bi gbogbo aye se yi i po, ti won si n pohun rere First Bank.
O se alaye hulehule awon ohun meremere ati ise ribiribi, eyi ti yoo tubo mu ilosiwaju ba banki naa, Ipinle Eko ati Naijiria lapao, eyi ti won yoo maa gbe se ninu ile kasiara naa.
Lai deena penu, IROYIN OWURO ki First Bank ku oriire.
Olorun a pari ile nla naa layo.
Bee, ilosiwaju nla-nla ni yoo maa ba ile Yoruba, Ipinle Eko, Naijiria ati Aaafirika lapapo o.
Èmi kò tó Fathia Balogun fé̩ – To̩pe̩ Adebayo̩ Salami
Mary Fágbohùn
Oṣere ati oludari ere Nollywood, Tope Adebayo, ti a mọ si Waheed ninu fiimu TV ti o gbajumọ, “Jenifa’s Diary” ti tako awọn aheso ti o ti pẹ nipa ibasepo ifẹ pẹlu agba oṣere, Faithia Balogun.
Ninu ifọrọwero̩ kan to ṣe laipe yii lori ikanni YouTube Baba Ibe TV, Adebayọ jẹwọ pe oun ni ibatan timọtimọ pẹlu Balogun, ẹni ti o dagba ju oun lọ, ṣugbọn o sọ pe ko si ifẹnumọ kankan laarin wọn.
O fi ibanujẹ han lori aheso naa, o ṣapejuwe rẹ bi eke ati eyi ti o ṣeeṣe pe ki Ibasepo timotimo won se okunfa.
Adebayo nigba to n soro lori iroyin to dun un ju ninu ile-ise naa, o ni, “Iro kan to dun mi lokan ni nigba ti awon eeyan fi esun kan eniyan bii temi pe mo n ba Aunty Faithia se. Se o mu opolo wa?
“Otitọ ni wi pe, iwọ lo fi esun yii kan mi ati pe ẹnu rẹ ni. Bi emi ati Aunty Fathia se sunmo ara wa pekipeki to, ko si ẹnikan ti o le mọ bi asopọ wa se lagbara to.
“Ṣugbọn, maa fi asiri kan silẹ fun ọ lonii, Fathia ati emi yoo tẹsiwaju lati wa nitosi ara wa nitori pe o jẹ oluranlọwọ mi.”
O salaye siwaju sii pe Balogun ti wa ni igun re nigba gbogbo, o si se atileyin fun ala re lati di oludari, paapaa lasiko ti baba oun, Salami Adebayo, ti a mo si Oga Bello n ṣiyemeji agbara oun lati se iyipada naa.
“Mo sọ fún bàbá mi pé mo fẹ́ di olùdarí, àmọ́ ó rẹ́rìn-ín, ó sọ fún mi pé kì í ṣe iṣẹ́ tó rọrùn, ìyẹn sì fẹ́rẹ̀ẹ́ mú mi rẹ̀wẹ̀sì.
“Aunty Faithia wa nibẹ, nitori naa o kọju si baba mi, o sọ pe emi ni maa dari awọn iṣẹ fiimu re marun-un to n bọ.
“Mo n sọ fun ọ pelu ariwo ati ni kedere pe lati isẹ oludari akoko yii pẹlu iṣẹ akanṣe rẹ ni gbogbo agbaye ti gbagbọ ninu agbara mi, ati pe o ṣe ifilọlẹ mi bi oludari,” ni o salaye.
Adebayo sọ pe ẹnikẹni ti o ba duro ti o̩ ni akoko iṣoro ati aidaniloju ni ko yẹ ki o gbagbe. O fi han pe diẹ ninu awọn iṣẹ akanṣe Faithia Balogun ti o lowo si ni o jẹ aṣeyọri nla.
“O kan dun mi pe awọn eniyan gbagbọ pe nitori pe a sun mọ ara wa, dajudaju o tumo si pe a gbọdọ ni ibaṣepọ.
“E jọ̀wọ́, mo fẹ́ bẹ àwọn olùgbọ́ wa pé kí wọ́n mú èrò náà kúrò pé bí àwọn ako̩ ati abo ba ti sun mo̩ ara wo̩n, pé wọ́n ń fẹ́ra wọn ni,” o ma se o.
Ile-e̩jo̩ giga to fi ikale̩ si ilu Eko ti dajo̩ iku fun awako̩ BRT (Bus Rapid Transit) ti Eko. Awako̩ naa ni Andrew Ominikoron, oun lo se̩mi Oluwabamise Ayanwo̩la legbodo ni o̩mo̩ o̩dun mejilelogun pere.
Onidajo̩ ile-e̩jo̩ to wa ni Tafawa Balewa square Annexe naa, Abileko̩ Serifat Sonaike f’e̩sun marun-un o̩to̩o̩to̩ kan de̩re̩ba naa. Awo̩n e̩sun naa ni ipaniyan, ifipa-banilo, pansaga, idite̩ ati iwa ibanilayeje̩ to s’eku pa Ayanwo̩la, to tun se iwa ibaje̩ miiran pe̩lu Dokita Anosike Victoria ati ifipa-banilo ti Maryland Ojiezelu.
Bi o tile̩ je̩ pe o̩daran naa ni oun ko je̩bi, Adajo̩ ni pe̩lu gbogbo iwadii, afi ki wo̩n so o̩daran naa ko̩ titi ti e̩mi yoo fi bo̩ lara re̩.
Awuyewuye to wa laarin awon agba adari esin Musulumi meji kan, iyen Sheikh Taofeek Akeugbagold ati Alhaja Kafila Kaola, ti di nanto bayii.
Bi ekinni se n fi esun kan ekeji, ni toun naa n juko oro si i.
Bi o tile je pe agbo opo awon Musulumi lo ti di agbo alawuyewuye latari bi awon aafaa se n ba ara won fa surutu lori ero ayelujara, ti Akewugbagold ati Kaola n ko opo eniyan lominu gan-an.
Akewugbagols
Idi ni pe, ore timotimo ni won tele.
Bee, Ibadan nile Oluyole naa ni won fidi si ju.
Ohun to tun wa n ko awon janmoo lominu ni pe won ko mo pato ohun to dija sile.
Ninu arokan tii fa ekun asun-un-dake awon mejeeji, oro asorofaa Aafaa Sshittu jeyo.
Ekinni ni bi oun se pari ija laarin oun ati Shittu ni ekeji ko fe.
Sugbon opo ohun ti okookan won maa n sipaya lori Facebook fihan pe edun okan awon mejeeji rinle gidi.
Boya ohun to ye ki a maa wa ko ni kin lo dija sile, bi yoo se pari lo se koko.
Boya ki awon agbaagba ninu esin lo anfaani inu aawe Ramadan ti o n lo lowo yii, ki won fi petu si won ninu, ki irepo o le joba niu esin alaafia ti esin Musulumi je.
Àwọn nnkan pàtàkì mẹ́wàá tí àgbà ìsòwò náà ti ṣe fún ọmọnìyàn
Bi a ba n soro awon to lowo ju ni Naijiria ati Aafirika, a ko ni ka meta ti a fi maa daruko Otunba Mike Adenuga, to je oludasile ile ise Globacom ati awon ile ise okowo miran. Sugbon tori owo ti Adenuga ni nikan ko ni awon eniyan se maa n ranti re. Tori ohun to n fi owo ati ola re se lawujo ni. Bee, ka ma paro, ka ma seke, Adenuga le ma maa pariwo ni, o n na owo re si ibi to to ati ibi to ye.
Idi niyii to fi je pe lasiko ojo ibi re, bo se je pe o je eni kan ti ko feran ariwo bii eye ega, awon eniyan kan ko le ma ko o jade bi omo ojo mejo. Won ko le ma logun awon ipa nla to n ko lawujo fun araye. Bi won se n ki i ni won yoo maa ki i, ti elomiran ti Adenuga ti fi owo ola ba lara lai pariwo yoo maa royin, ti a fee to ile la.
Baba olowo naa to fi Banana Island ni ilu Eko se ibugbe, nibi to ko awon ile ti won te rere bii odo Osa si, di eni odun mejilelaadorin (72 years) lojo Isegun, April 29, 2025. To ba je olowo miran ni , ikede ibanisajoyo a gba gbogbo iwe iroyin, redio ati telifisan pa ni. Se owo ti yoo fi se bee ni ko ni ni? Sugbon Adenuga kii fe ki awon eniyan maa se eyi. To ba je pe o fe e ni, gongo iba so. Opo eniyan to ti soore fun, ti won ti dide lati ara re ni won ba maa figa gbaga lori ipolowo ojo ibi naa.
Sibesibe, lati nnkan bii ose meji seyin ni oniruuru apileko ti n jade lori igbesi aye gidi ti Adenuga n gbe.
Odun gidi ni odun to koja yii je ninu igbesi aye Adenuga. Lona kinni, Olorun ba a doju ti awon ota alaheso, awon ti won gbe ofege iroyin jade pe lapalapa ti ku. Aseyinwa, aseyinbo, imoran awon ota ko se lori Adenuga. Sakamaje lasan ni won ta bi okoto. Ero won, pabo lo ja si. Eyi wa tumo si pe oro Adenuga tope o ju ope lo.
Adenuga
Lona miran ewe, oro (wealth) Adenuga gberu sii laarin odun kan seyin. Gege bi awon atopinpin olowo Forbes ti gbe e jade, owo bii eedegberin milionu dolla ($700m) lo kun owo Adenuga lasiko naa. Ti a ba se eyi si naira, ile a kun falafala ni. K ma deena penu, owo to le ni tirilionu kan naira lo kun owo Baba Ijebu ti kii se ahun yii.
Bi owo re se n bureke sii, ni awon ile ise re naa n gbooro sii. Itumo eyi ni pe ilosiwaju n ba oawon ogooro eniyan to n sise pelu re. Owo tubo n wo apo ijoba lati owo re nipa orisiirisii owo orinto n san. Bakan naa, lai figbe ta, Adenuga n na owo lori orisiirisii nnkan to n ran ilu, elegbejegbe ati awon eniyan kookan lowo.
Abalajo, nigba ti Aare Tinubu n ki olowo tabua ti won n pe ni The Bull yii ko oriire ti ojo ibi, Aare se alaye pe o je ogunna gbongbo laarin awon ti won n mu ilosiwaju ba Naijiria. O ni o je eni ti ko see fowo ro seyin nidii ise okowo, ti ihuwasi re kii sii se ti eni to n se ipalara won awujo.
Bi IROYIN OWURO se n ki Otunba Dokita Mike Adenuga ku oriire, o je ohun amuyangan fun wa lati yannana awon ona bii mewaa ti Adenuga se n ran omoniyan lowo:
– Dokita Mike Adenuga je okan lara eni to n gba aimoye eniyan sise lawon ile ise re bii Globacom, ConOil ati bee bee lo. Aimoye osise re ni awon naa ti laami laaka.
– Dokita Mike Adenuga n gbe oniruuru ise fun awon kongila. Nipa bayii, awon kan ti la, won ti lu lati ara Adenuga.
– Dokita Mike Adenuga maa n diidi bun awon eniyan lowo nla-nla lati fi ran ebi ati ise won lowo.
– Dokita Mike Adenuga n gbe owo sile fun awon elegbejegbe ati ajo lati se awon eto pataki pataki. Lara eyi ni awon ti ile ise re bii Globacom maa n se nipa ohun ti won oloyinbo n pe ni Corporate Social Responsibility.
– Dokita Mike Adenuga n seun pataki fun oro aje Naijiria ati awon ipinnle nipa owo ribiribi ti oun ati awon ile ise re n sa lowo ori.
– Dokita Mike Adenuga n gbe asa ati ise Naijira soke latari bi Globacom se maa n fi owo gbe nnkan abinibi bii odun Ojude Oba ati Ofala ga.
– Dokita Michael Adenuga je opo pataki kan to je ki idagbasoke ise fiimu ati orin rinle ni Naijiria nipa iranwo nla to n se fun awon osere nipase eto Globacom Ambassadors.
– Dokita Mike Adenuga n yi kadara awon eniyan pada si rere latara eto tete orire Festival of Joy ti Globacom maa n se, nibi ti awon eniyan ti n je ile, je moto ati awon ohun meremere miran.
– Dokita Mike Adenuga n seto idagbasoke ere idaraya, gege bi Globacom se maa n se agbateru awon idije kan.
Adenuga
– Lakootan, Dokita Mike Adenuga twa lara awon akoni to je ki ibowofun wa fun awa eniyan dudu. Oun lo je ki araye mo pe omo Naijeria naa le da ile ise telifoonu igbalode sile, ti yoo si seto naa ti yoo ye kooro. Adenuga lo fi ye wa pe opolo olokowo dudu ko kere si ti oyinbo egbe re.
Nje aseyisamodun o, Otunba Mike Adenuga. Ki Olorun maa so agbara di otun.
Iyaadin Shade Okoya, to je gbajugbaja onise okowo tati iyawo olowo tabua, Alhaji Rsaq Akanni Okoya, ti sọ pe oun ko padanu nnkan kan lori bi oun se fe agbalagba okunrin.
Shade, to je eni ọdun mejidinlaadota bayii ṣe igbeyawo pẹlu Okoya ni 1999 nigba ti olowo tabua naa je eni ọdun marundinlaadorin (65, ti obinrin naa si je eni ọdun mokanlelogun nigba naa.
Amo sa, nigba to n sọrọ ninu ifọrọwanilẹnuwo pẹlu BBC Yoruba, Shade fowo gbaya pe oun ko padanu ohunkohun rara nitori pe oun ko fẹ ọdọmọkunrin.
Nígbà tó ń sọ̀rọ̀ nípa ìrírí rẹ̀ nínú ìgbéyàwó naa, ó sọ pé inú òun dùn gan-an ni.
Ó ní, “Ọkọ mi jẹ́ ọ̀làwọ́ pẹ̀lú mi. O sì ń gbèjà mi níbikíbi. Ọlọ́run sọ pé ibi tí màá wà nìyí. A pàdé ara wa; ó sì nífẹ̀ẹ́ mi. Kò sì fi àkókò ṣòfò rárá.
“Inu mi dun ninu igbeyawo mi pẹlu rẹ. O dagba ju mi lọ, ṣugbọn mi o ro pe mo padanu ohunkohun nitori pe mi o fẹ ọdọmọkunrin kan.”
