Lórí pé àwọn akẹ́kọ̀ọ́ fìdí rẹmi nínú ìdánwò UTME, àlàyé rè é

Fẹ́mi Akínṣọlá

Àjọ tó ń rí sí ètò ìdánwò ìgbaniwọlé sílé ẹ̀kọ́ gíga ìyẹn Joint Admissions and Matriculation Board, JAMB ti ṣàgbékalẹ̀ bí èsì ètò ìdánwò UTME ọdún 2025 tó parí láìpẹ́ yìí ṣe máa lọ.

Gẹ́gẹ́ bí JAMB ṣe sọ, nínú èèyàn 1,955,069 tó ṣe ìdánwò náà, àwọn tó lé ní ìlàjì ni kò gba tó máàkì 200.

Àwọn 4,756 ló gba máàkì tó lé ní 320 nígbà táwọn tí wọ́n gba máàkì láti 300 lọ sókè sì jẹ́ 12,414.

JAMB ṣàlàyé pé àwọn ọmọdé tí ọjọ́ orí wọn kò ì tíì tó ìdánwò náà tí wọ́n fún láàyè láti ṣe nítorí ìkápá wọn jẹ́ 40,247 àmọ́ 467 nínú ló ní máàkì tí JAMB ń gbà wọlé fún irú àwọn ọmọdé bẹ́ẹ̀ níbi ètò ìdánwò tó parí náà.

Wọ́n tún ṣàlàyé pé èèyàn 97 ni ọwọ́ tẹ̀ fún ṣíṣe èèrú lásìkò ìdánwò ọ̀hún nínú gbogbo àwọn tó ṣe ìdánwò náà, tí àwọn 2,157 sì ń kojú ìwádìí fẹ̀sùn pé wọ́n ṣèrú lásìkò ìdánò náà.

Wọ́n fi kun pé èèyàn 71,701 tó forúkọ sílẹ̀ fún ètò ìdánwò náà ni kò kópa níbẹ̀ àti pé àwọn tó jẹ́ pé àwòrán ojú wọn ni kò jẹ́ kí wọ́n rí ìdánwò náà kọ láwọn máa pèsè àǹfàní fún láti kọ ìdánwò náà ní gbọ̀ngán táwọn bá mú tó bá yá.

Ní ọjọ́ Ẹtì, ọjọ́ Kẹẹ̀dọ́gbọ̀n, oṣù Kẹrin ni ètò ìdánwò 2025 UTME bẹ̀rẹ̀ káàkiri Nàìjíríà, tó sì parí lọ́jọ́ Ajé, ọjọ́ Karùn-ún, oṣù Karùn-ún.

UTME jẹ́ ìdánwò táwọn akẹ́kọ̀ọ́ tó bá fẹ́ wọ ilé ẹ̀kọ́ gíga, yálà ilé ẹ̀kọ́ aládàáni tàbí ti ìjọba àpapọ, gbọdọ̀ ṣe tó sì jẹ́ àjọ JAMB ló máa ń ṣe agbátẹrù rẹ̀.

bá gbà sí tí akẹ́kọ̀ọ́ sì lè:

Gbà láti kẹ́kọ̀ọ́ náà tàbí kọ̀ ọ́
Ṣe àyẹ̀wò bóyá wọ́n ti gba òun sílé ẹ̀kọ́
Fi èsì ìdánwò ilé ẹ̀kọ́ girama rẹ̀ síbẹ̀.
Láti lè ní àǹfàní sí CAPS, akẹ́kọ̀ọ́ máa wọlé sí CAPS lórí ayélujára, tó sì máa tẹ lẹ́yìn náà lo máa ló sí CAPS.

Ìgbéjáde àwọn tí ilé ẹ̀kọ́ gbà wọlé

Lọ́pọ̀ ìgbà, ẹ̀ẹmẹta láwọn orúkọ tí ilé ẹ̀kọ́ bá gbà sílé ẹ̀kọ́ wọn máa ń jáde.

Àkọ́kọ́ ni ti àwọn ti máàkì wọn pọ̀ dáadáa. Ìkejì ni àwọn ti máàkì wọn tẹ̀lé wọn, tí ipele tó kẹ́yìn sì jẹ́ táwọn tí m'[akì kò pọ̀ àmọ́ tí wọ́n le fi sí ètò ìkẹ́kọ̀ọ́ míì.

Ṣíṣe àyípadà ilé ẹ̀kọ́

Tí èsì ìdánwò rẹ kò bá wọ ilé ẹ̀kọ́ gíga tí o yàn tẹ́lẹ̀, JAMB fi ààyè sílẹ̀ láti ṣe àyípadà ilé ẹ̀kọ́ sí ilé ẹ̀kọ́ míì.

Ní orí ayélujára ni èèyàn ti lè ṣe èyí.

Àlàyé lórí ìdí tí Ààrẹ Togo fi lè wà nípò títí láí

Fẹ́mi Akínṣọlá

Wọ́n ti búra wọlé fún adarí orílè-èdè Togo, Faure Gnassingbé, gẹ̀gẹ́ bíi “Ààrẹ ìgbìmò àwọn mínísítà” orile-ede náà.

Ipo tuntun yii lo ga julọ ninu gbogbo ipo ijọba lorilẹede ọhun bẹẹ ni ipo naa ko ni gbedeke tabi akoko ti saa ẹni to ba wa nipo ọhun yoo pari.

Igbese yii lo n waye lẹyin ti wọn ṣatunṣe si ofin ilẹ naa ninu eyii ti wọn ti wọgile idibo to n gbe ololuṣelu de ipo Aarẹ, ti wọn si yan iṣẹjọba ti awọn aṣofin nikan yoo ti yan maa adari wọn
Awọn ọmọ ẹgbẹ alatako orilẹede naa ti sọ pe igbesẹ ọhun ko ṣẹyin akitiyan ijọba lati ri daju pe Gnassingbé ko fi ipo silẹ lailai.

Lati ọdun mejidinlọgọta sẹyin ni mọlẹbi Gnassingbé ti wa lori alefa ijọba Togo ki oun naa to tun gori oye lọdun 2005 lẹyin ti baba rẹ, Gnassingbé Eyadéma gbe agbara fun lẹyin ti oun funra rẹ ti wa nipo Aarẹ fun nnkan bii ogoji ọdun.

Ṣaaju lawọn alẹnulọrọ lorilẹede ọhun ti kọkọ sọ pe iditọgbajọba lọna to ba ofin mu ni bi wọn ṣe ṣatunṣe si iwe ofin ilẹ naa.

Lẹyin awọn ọrọ ọhun ni Gnassingbé dẹwọ awọn igbesẹ kan to yẹ ko gbe amọ o papa tẹsiwaju lati gba ipo tuntun ti awọn aṣofin yan an si.

Itumọ eyii ni pe lọwọ yii, ko si agbara kankan lọwọ Aarẹ orilẹede naa, o si da bii igba ti wọn ba kan fi oye da eeyan lọla lasan ni.

Amọ awọn onimọ ti sọ pe agbara pupọ ni wọn gbe fun Gnassingbé ni bayii ti wọn fi jẹ Aarẹ igbimọ awọn minisita.

Ninu idibo ile igbimọ aṣofin to kọja, ẹgbẹ oṣelu rẹ, Union for the Republic, jawe olubori pẹlu aga 108 ninu apapọ aga 113 to wa ninu ile aṣofin ilẹ naa.

Ninu oṣu Keje ọdun yii ni eto idibo ijọba ibilẹ yoo tun waye ni Togo labẹ ofin tuntun yii.

Wọ́n sọ fún ìyá mi láti jù mí nù ní kékeré nítorí mo ní àìsàn ‘Sickle Cell’ – Olopade Popoo̩la

Fẹ́mi Akínṣọlá

Ọ̀pọ̀ ènìyàn ló ní ìgbàgbọ́ pé àwọn tí wọ́n bá ti ní àìsàn Sickle Cell kìí pẹ́ kú nítorí bí àìsàn náà ṣe máa ń dáwọn gúnlẹ̀ ní gbogbo ìgbà.

Àmọ́ èyí ti ń yípadà nítorí lóde òní àwọn tó ní àìsàn ti ń lé ní ọgọ́ta ọdún láyé.

Èyí ló bí ìròyìn yìí nípa arábìnrin yìí tó ti lé ní ọgọ́ta ọdún láyé lẹ́yìn tó ti ní ìpèníjà àìsàn sickle cell lati ìgba tí wọ́n ti bii, tí àwọn ènìyàn sì sọ fún ìyá rẹ̀ pé kí ó lọ sọ́nù.

Abílékọ Modupe Olopade Popoola ṣàlàyé àwọn ìlàkàkà tó dojúkọ gẹ́gẹ́ bí ẹni tó ní àìsàn Sickle Cell nígbà tó ń dàgbà.

Modupe ní ìgbà tí òun wà ní ọmọ oṣù márùn-ún ni ìyá mọ̀ wí pé òun ní àìsàn náà tí àwọn ènìyàn sì sọ fún ìyá òun pé kó lọ sọ òun nù nítorí àwọn ọmọ tó bá ní àìsàn náà kìí yè é.

Ó ní màmá òun ní òun kò ní sọ ọmọ òun nù àti pé Ọlọ́run tó fún òun ma bá òun wo ọmọ náà.

Ó fi kun pé àwọn ọmọ kíláàsì òun máa ń fi òun ṣe yẹ̀yẹ́ nígbà tí òun wà ní ilé ẹ̀kọ́ alákọ̀ọ́bẹ̀rẹ̀ nítorí òun kìí lọ sílé ẹ̀kọ́ dédé tí àìsàn náà bá ti dá òun gúnlẹ̀.

Ó ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìgbà ni òun máa ń gba ẹ̀jẹ̀ tí òun máa ń wà ní ilé ìwòsàn fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọjọ́ àti pé àwọn ìnìra tí òun máa ń kojú nígbà náà kò kéré rárá.

Modupe ní àwọn dókítà sọ fún ìyá òun pé ó ṣeéṣe kí òun má pè é ọmọ ọdún mọ́kàndínlógún láyé àmọ́ pẹ̀lú ògo Ọlọ́run òun ti lé ní ọgọ́ta ọdún láyé báyìí.

Ó tẹ̀síwájú pé mímóríbọ́ lọ́wọ́ àìsàn sickle cell kìí ṣe òun tó wáyé pẹ̀lú ìrọ̀rùn nítorí onírúurú ìṣòro àti ìpèníjà ni òun là kọjá kí òun tó dàgbà tó bí òun ṣe wà lónìí.

Ó ní wọ́n lé òun kúrò lẹ́nu iṣẹ́ lọ́jọ́ kan nítorí òun lọ sílé ìwòsàn olùkọ́ni tó wà ní Ibadan fún ìtọ́jú ara òun.

Ó fi kun pé àìsàn náà ti kọ́ òun ní àwọn nǹkan tó yẹ láti gbé ìgbé ayé tó rọrùn nítorí gbogbo àwọn ìnìra tí òun ti là kọjá náà ni òun di ọkàn òun.

Ó ní ìdí nìyí tí òun fi ń ró àwọn ọmọ tó ní ìpèníjà bíi ti òun lágbára láti lè jẹ́ kí àwọn náà wúlò fún àwùjọ wọn.

Ìyá Modupe, Henrienta Olopade ní láti ìgbà tí òun ti mọ́ pé ọmọ òun ní ìpèníjà àìsàn yìí ni òun kìí jẹ́ ki ẹsẹ̀ òun já nílé ìwòsàn UCH Ibadan.

Henrienta ní kété tí òun bá ti rí pé ara rẹ̀ gbóná díẹ̀ ni òun máa mórílé ilé ìwòsàn àti pé nínú gbogbo ọmọ tí òun bí Modupe nìkan ló ní ìpèníjà àìsàn náà.

Ọmọ tó bá ní Sickle Cell kìí lò ju ogun ọdún lọ láyé?

Olùdásílẹ̀ àjọ Sickle Cell Foundation of Nigeria, Annette Akinsete ní àròsọ lásán ni ọ̀rọ̀ náà nítorí pẹ̀lú ìmójútó tó dára, àwọn tó bá ní àìsàn yìí le pẹ́ láyá dáradára.

Ó ní àwọn tó ní Sickle Cell tó ti lé ní ọgọ́ta sí ọgọ́rin ọdún láyé wà ní àjọ àwọn tí wọ́n sì ń ṣe dáadáa.

Annette ní àmójútó tó péye àtàwọn ìtọ́jú tó dára ni àwọn tó ní àìsàn yìí níl]o jùlọ.

Ó ní ọ̀pọ̀ àwọn ènìyàn tó ní àìsàn yìí ni wọ́n máa ń ṣe gudugudu méje àti yàyà mẹ́fà ní agbègbè kóówá wọn.

Bákan náà ló kọminú pé àwọn ọmọdé tó tó ẹgbẹ̀rún lọ́nà ọgọ́rùn-ún ló máa ń pàdánù ẹ̀mí wọn sọ́wọ́ àìsàn sickle cell ní Nàìjíríà ní ọdọọdún.

Ó fi kun pé ìpolongo lórí àmòjútó sickle cell gbọ́dọ̀ rí ìrúgọ́gọ́ ju bó ṣe wà báyìí lọ.

O̩wó̩ padà te̩ Iliyasu tó sè̩mí màmá 65 légbodò l’Ékòó

Yínká Àlàbí

Yoruba bo̩, wo̩n ni “bi aja pe ogun o̩dun laye, e̩ran ogun ni”. O̩wo̩ awo̩n agbofinro pada te̩ afunrasi Abubarkar Iliyasu ti wo̩n f’e̩sun kan pe o pa mama e̩ni o̩dun marundinlaado̩rin ni adugbo Orile Iganmu.
Ge̩ge̩ bi alukoro awo̩n o̩lo̩paa ni ipinle̩ Eko, O̩gbe̩ni Benjamin Hundeyin se salaye. Ipinle̩ Kogi ni o̩wo̩ awo̩n agbofinro ti te̩e̩, wo̩n si tun gba o̩ko̩ ayo̩ke̩ke̩ Toyota Sienna to ji pe̩lu awo̩n e̩ru mama naa.
Ko̩miso̩na o̩lo̩paa ni ipinle̩ Eko, o̩gbe̩ni Olohunde Jimoh fi gbogbo ara ilu lo̩kan bale̩ pe ki awo̩n ara ilu Eko lo̩ fo̩kan bale̩. Oni nipa o̩ro̩ awo̩n onijibi, o̩mo̩ to ni baba oun ko ni sun, oun naa ko ni foju b’orun ni awo̩n maa fi o̩ro̩ awo̩n alo̩-kolohun kigbe naa se.
O ni nipa Iliyasu ti o̩wo̩ te̩ ati awo̩n ake̩gbe̩ re̩ ti awo̩n ti ko̩ko̩ mu lo maa f’oju ba ile e̩jo̩ ti awo̩n ba ti pari iwadii.

O̩pé̩ o! Aké̩kò̩ó̩kùnrin Fásítì Babcock di rírí

Yínká Àlàbí

Yoruba bo̩, wo̩n ni “o̩mo̩ bni ku san ju o̩mo̩ e̩ni nu lo̩” bi o tile̩ je pe ko sieyi to dara nibe̩.
Lati bi o̩jo̩ meloo kan ni abileko̩ Fijabi Oyindamo̩la figbe ta nipa o̩mo̩ re̩ todi awati ni ile iwe giga alafaani Babcock to wa ni ilu Ilisan-Re̩mo̩ ni ipinle̩ Ogun.
O̩ladipupo̩ Siwajuo̩la ni oruko̩ o̩do̩mo̩dekunrin naa. Bi ise̩le̩ yii sw se̩le̩ ni awo̩n o̩re̩, e̩bi ati ojulumo̩ ti be̩ sita lati se awari ake̩ko̩o̩ naa.
Isoro yii po̩ fun ile-iwe naa de bi wi pe asilewo̩ ti fe̩re̩ ba wo̩n. Idunnu subu layo̩ fun wo̩n nigba ti o̩mo̩ naa di riri.
Ohun to se̩le̩ si ake̩ko̩o̩ naa, bo se poora ati e̩ni to ko̩ko̩ rii ko ti te̩ wa lo̩wo̩ lasiko ti a n ko iroyin yii jo̩.
Eyi to kaakiri gbogno ori ayelujara ni pe O̩ladipupo̩ ti dele, obi je̩ri sii be̩e̩ naa si ni ile-iwe Fasiti Babcock naa ni ooto̩ ni.

Wike to̩ro̩ àforíjì ló̩wó̩ Olure̩mi Tinubu

Yínká Àlàbí

Ajo̩ oluranlo̩wo̩ to n se ironi-lagbara ti aya Aare̩ Orileede yii Se̩neto̩ Olure̩mi Tinubu n dari (Renewed Hope Initiative Empowerment programme) ni wo̩n digba dagbo̩n lo̩ si ilu Port Harcourt ti se olu-ilu ipinle̩ Rivers.
Dide ti wo̩n debe̩ ni awo̩n obinrin ti wo̩n titori wo̩n lo̩ sibe̩ dide ti wo̩n si yan ko̩ja lai bikita iyawo Aare̩.
Iroyin jade pe wo̩n se eyi lati fi ehonu wo̩n han si iyawo Aare̩ pe inu awo̩n ko dun bi ijo̩ba apapo̩ se yo̩ Siminalayi Fubara ti o je̩ gomina te̩le̩ ni ipinle̩ naa.
Eyi lo mu ki minisita fun olu-ilu Naijiria, Nyesom Wike jade lati be̩be̩. Ge̩ge̩ bi o̩gbe̩ni Lere O̩layinka tii se olubani-damo̩ran pataki lori o̩ro̩ ayelujara se salaye. O ni awo̩n to s’afojudi naa ko s’oju ipinle̩ Rivers. O ni awo̩n o̩lo̩te̩ lasan ni wo̩n.
Ajo̩ ironi-lagbara naa ko gbogbo awo̩n e̩ru bii – freezers, gas cookers ati ovens, generators ati masinni ilo̩ta lorisiirisii naa pada.
Eniyan e̩e̩de̩gbe̩ta ni wo̩n ni lo̩kan lati ro lagbara ni ana o̩jo̩ ke̩ta, osu ti a wa yii.

Ikú dóró! wó̩n gún Tamilo̩re̩ pa ní Amerika

Yínká Àlàbí

O ma se o! O̩fo̩ s̩e̩ ni idile O̩dunsi nigba ti awo̩n osika e̩da kan lo̩ gun un pa si yara re̩ ni o ku o̩la ti wo̩n maa se aye̩ye̩ eto e̩ko̩ no̩o̩si to pari.
O̩mo̩ o̩dun me̩talelogun pere ni Tamilo̩re̩ O̩dunsi. O je̩ o̩mo̩ orileede Naijiria ati ti United Kingdom.
Gbogbo iwadii fihan pe Tamklo̩re̩ o ki n se o̩mo̩ ko̩mo̩. Wo̩n ni onigbagbo̩ ododo ni, ko ki n ke̩gbe̩-ke̩gbe̩. Wo̩n ni o si maa n fe̩ se iranlo̩wo̩ fun eniyan ni gnohno igba.
Ki E̩ledua ba wa ro̩ awo̩n obi re̩ ninu, ki a ma si ri iku o̩do̩ mo̩.